Świadectwo pracy
Wśród dokumentów wydawanych pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy chyba najważniejszym jest świadectwo pracy. Co do zasady, powinno być ono wydane niezwłocznie, co wyraźnie stwierdza art. 97 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Termin do dokonania tej czynności to dzień rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub, jeżeli nie jest możliwe wydanie świadectwa w tym dniu, termin siedmiodniowy liczony od dnia ustania stosunku pracy. W tym drugim przypadku świadectwo przesyła się za pośrednictwem poczty albo doręcza w inny sposób, gwarantujący dotarcie do adresata. Pamiętajmy, że niewydanie świadectwa pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
UWAGA!
Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.
Tylko w jednym przypadku pracodawca może sobie pozwolić na naruszenie tej zasady. Jeżeli bezpośrednio po zakończeniu obowiązywania umowy o pracę zostanie zawarta nowa umowa między tymi samymi stronami stosunku pracy, wówczas świadectwo pracy wydawane jest na żądanie pracownika, a nie z "urzędu".
Zaświadczenie ZUS Rp-7 na wniosek
Zaświadczenie ZUS Rp-7, poświadczające wysokość uzyskanych w czasie zatrudnienia zarobków, jest ważnym dokumentem, którego wydania żąda zdecydowana większość zwalnianych pracowników. W przypadku zgłoszenia takiego żądania, pracodawca jest zobowiązany wydać zaświadczenie. Obligują go do tego przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych, a mianowicie art. 125 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.). Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia może też wystąpić organ rentowy, z uwagi na to, że dokument ten jest istotnym środkiem dowodowym przy ustalaniu okresów ubezpieczeniowych dla celów emerytalno-rentowych.
Dodajmy, iż zaświadczenie o zarobkach wydaje się na urzędowych formularzach, które dostępne są w oddziałach ZUS lub na stronie internetowej organu rentowego.
Powiadomić ZUS i skarbówkę
Pracodawca, który rozwiązał z pracownikiem stosunek pracy nie może zapomnieć o dwóch bardzo istotnych obowiązkach. Mianowicie, jest on zobowiązany wyrejestrować byłego pracownika (oraz członków jego rodziny zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego) z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Czynności tej dokonuje płatnik składek (pracodawca) w terminie 7 dni od daty rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 36 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.). Formularzem właściwym do zgłoszenia wyrejestrowania jest ZUS ZWUA.
Rozwiązanie stosunku pracy w trakcie roku podatkowego powoduje też ustanie obowiązku pracodawcy poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W takim wypadku pracodawca musi poinformować byłego pracownika oraz właściwy urząd skarbowy o dochodach osiągniętych przez pracownika w trakcie roku podatkowego oraz pobranych przez pracodawcę zaliczkach. Terminem granicznym do dokonania tej czynności jest 15. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana została ostatnia zaliczka na podatek dochodowy (art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Informację powyższą przekazuje się na formularzu PIT-11.
Informacja do komornika i wierzyciela
W razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem, dotychczasowy pracodawca musi uczynić adnotację o zajęciu należności w świadectwie pracy. Jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, wówczas przesyła temu pracodawcy zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o przekazaniu tej informacji komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Wzmianka w świadectwie pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, numer sprawy egzekucyjnej oraz wskazywać wysokość potrąconych już kwot.
UWAGA!
Przesłanie zawiadomienia komornikowi skutkuje zajęciem należności dłużnika u nowego pracodawcy z chwilą dojścia zawiadomienia do tego pracodawcy.
Rozliczyć niewykorzystany urlop
W dniu ustania stosunku pracy prawo do niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego ulega przekształceniu w prawo do ekwiwalentu pieniężnego. Oznacza to obowiązek pracodawcy wypłaty tego ekwiwalentu najpóźniej w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Obowiązek ten ulega uchyleniu tylko wówczas, gdy strony zawrą kolejną umowę o pracę, bezpośrednio po zakończeniu obowiązywania poprzedniej umowy i ustalą, że zaległy urlop wypoczynkowy zostanie wykorzystany w trakcie nowego zatrudnienia.
Trzeba nadmienić, iż jeżeli na mocy odrębnych przepisów pracodawca jest zobowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem gwarantującym otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu, to wówczas za niewykorzystany urlop płaci ubezpieczyciel. Pracodawca musi jednak obliczyć wartość ekwiwalentu. W razie wystąpienia niekorzystnej dla pracownika różnicy między wysokością świadczenia gwarantowanego przez ubezpieczyciela a ustalonego zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, zakład pracy powinien bowiem dokonać wyrównania.
Badanie na koniec zatrudnienia
Warto wiedzieć, że pracownik, który wykonywał pracę w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, może zażądać wykonania badań lekarskich na koniec zatrudnienia (art. 229 § 5 K.p.). W takim wypadku pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na te badania i ponieść ich koszty. Celem tych badań jest wczesne wykrywanie chorób związanych z wykonywaną pracą. Jeden z egzemplarzy zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku przeprowadzonych badań powinien być przechowywany przez pracodawcę w aktach osobowych pracownika.
