Prawa i obowiązki
Scheda po podatniku przechodzi na jego spadkobierców - z reguły najbliższych. Przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki. Przykładem takiego prawa jest możliwość otrzymania nadpłaty podatku, której spadkodawca nie zdążył odebrać. Obowiązkiem będzie np. konieczność uiszczenia obciążającej go zaległości.
W przypadku gdy zmarłemu podatnikowi przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, przechodzą one na spadkobierców pod warunkiem, że będą dalej prowadzić tę działalność na swój rachunek. To samo dotyczy praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez niego funkcji płatnika.
Scheda z długami
Potencjalnych spadkobierców przeraża przede wszystkim perspektywa spłaty długów pozostawionych przez podatnika. Nie są to obawy bezzasadne. Fiskus może domagać się od nich spłaty zobowiązań, których nie zdążył uregulować spadkodawca. Zostały one wymienione w art. 98 Ordynacji podatkowej. Spadkobiercy odpowiadają za:
* zobowiązania podatkowe,
* zaległości podatkowe, w tym również zobowiązania traktowane na równi z zaległościami podatkowymi, o których mowa w art. 52 § 1 Ordynacji podatkowej,
* odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych,
* pobrane, a niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta,
* niezwrócone przez niego zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie,
* opłatę prolongacyjną,
* koszty postępowania podatkowego.
* koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia jego śmierci.
To, kto, czy i w jakim zakresie będzie odpowiadał za te zobowiązania, zależy od tego, co poszczególne osoby zrobią z "propozycją" bycia spadkobiercą. Do wyboru mają trzy opcje: przyjąć spadek wprost, przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza, odrzucić. Wynika to z art. 1012 Kodeksu cywilnego.
Spadkobierca, który decyduje się na pierwsze rozwiązanie, bierze na siebie nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania zmarłego podatnika. Inaczej jest w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Osoba, która wybiera takie rozwiązanie, odpowiada tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku - do uzyskanego przysporzenia. Ograniczenie to odpada jednak, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał nieistniejące długi. Osobie, która w ogóle nie chce odpowiadać za długi zmarłego podatnika, pozostaje odrzucić spadek.
Fiskus o spadkobiercach
"(.) prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej. Kwestię sukcesji podatkowej reguluje przede wszystkim art. 97 Ordynacji podatkowej. (.) przepis ten nie dotyczy praw o charakterze osobistym spadkodawcy".
interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 19 czerwca 2008 r., nr ITPB1/415-253/08/HD
"(.) z wydawaniem decyzji o odpowiedzialności spadkobierców organ podatkowy nie musi czekać do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. W niektórych przypadkach organ podatkowy może ustalić krąg spadkobierców bez takiego postanowienia (np. w przypadku istnienia testamentu). Aby jednak uniknąć przypadków skierowania decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie, co stanowi przesłankę nieważności, zasadne jest wydanie decyzji po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku".
interpretacja wydana przez Pierwszy Urząd Skarbowy w Radomiu z dnia 3 wrześ-nia 2007 r., nr 1424/2140/4111/415/14/2007/MJ
"(.) Prawa majątkowe to te prawa, które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego, ponadto mają swój materialny i wymierny kształt. Należy do nich zaliczyć prawo do nadpłaty, prawo do zwrotu podatku lub różnicy podatku naliczonego, prawo do ulg podatkowych, a także prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych".
interpretacja wydana przez Urząd Skarbowy w Mińsku Mazowieckim z dnia 19 października 2006 r., nr 1412/PD/415-34/06
Świadomy wybór
Przyjęcie lub odrzucenie spadku musi być świadomym wyborem. Potencjalni spadkobiercy powinni więc wiedzieć, czy i jakich zobowiązań po zmarłym podatniku może domagać się od nich fiskus. Mają taką sposobność. O udostępnienie tych informacji mogą zwrócić się do urzędu skarbowego. Osobie, która uprawdopodobni, że może być spadkobiercą, zostanie wydane zaświadczenie o wysokości zobowiązań spadkodawcy. Wynika to z art. 306f Ordynacji podatkowej. To, że jest się potencjalnym spadkobiercą podatnika można wykazać, przedstawiając np. odpis aktu jego zgonu i odpis swojego aktu urodzenia.
W zaświadczeniu urząd skarbowy ujawnia nie tylko znane mu długi podatkowe spadkodawcy, ale i inne zobowiązania wymienione w art. 98 Ordynacji podatkowej. Jeżeli za życia podatnika postępowanie w sprawie określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego nie zostało zakończone, w zaświadczeniu podawana jest jego przybliżona kwota. Obliczana jest ona na podstawie posiadanych danych co do podstawy opodatkowania.
Dysponując takimi informacjami, można zdecydować, czy chce się przyjąć spadek, a jeśli tak - to w jaki sposób.
Podstawa prawna:
* ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.),
* ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
