Obturator, teleflot i inne najciekawsze polskie wynalazki

Jednym z najbardziej płodnych polskich wynalazców był Kazimierz Prószyński. Ma na swoim koncie sporo projektów związanych z przesyłaniem obrazu, kinematografią.

Prószyński stworzył orburgator. To specjalna przesłona projektora filmowego, dzięki której wyświetlany film pozbawiony był irytującego migotania. Wynalazca podszedł do zagadnienia kreatywnie: ponieważ nie był w stanie usunąć migotania obrazu postanowił je... przyspieszyć. Częstotliwość zaczernienia ekranu, wynikająca ze zmieniania się poszczególnych klatek, została zwiększona do czterdziestu na sekundę - ludzkie oko nie było w stanie tego wychwycić.

(...) Przed 1908 rokiem projekcje filmów były męczące dla oczu i nie wolno ich było przeciągać dłużej niż 15 minut. Po 1908 roku udoskonalenie perforacji zmniejszyło drgania obrazów, a wprowadzenie do projektora obturatora o trzech paletkach usunęło migotanie obrazów całkowicie. (...) W 1908 roku czas przeglądu jednego filmu rzadko przekraczał ćwierć godziny w 1914 roku przedłuża się przy niektórych filmach do kilku godzin (...) W każdym wypadku wyświetlanie filmów w dużych "kino-palaces" wielkich miast mogło obecnie trwać godzinę, a nawet kilka godzin bez przerw, nie męcząc zbytnio oczu." - pisał w swojej książce francuski historyk oraz krytyk filmowy Georges Sadoul, jak wyjaśnia Wikipedia.

Prószyński stworzył też w roku 1908 pierwszą na świecie ręczną kamerę filmową. Aeroskop był przełomowym urządzeniem, bo można go było z łatwością zabrać w podróż, w miejsca niedostępne. Przy pomocy wynalazku Prószyńskiego realizowano korespondencje z I wojny światowej.

Wszyscy słyszeli o wynalazku braci Lumiere...

Kinematograf, zaprezentowany w roku 1895, jest jednym z najbardziej znanych wynalazków. A jego twórcy, bracia Lumiere, zapisali się na kartach historii jako autorzy przełomu. Tymczasem tytuł ten należałby się właśnie Prószyńskiemu.

Auguste Lumi?re stwierdził kiedyś: "Byłem, wraz z bratem, twórcą filmu francuskiego, ale istniał również pewien Polak, niejaki Kazimierz Prószyński, który nas znacznie wyprzedził". W istocie, Prószyński uzyskał patent na swój pleograf w 1894, na rok przed opatentowaniem przez francuskich braci kinematografu. - wyjaśnia Wikipedia.

Spinacze, wycieraczki i resory samochodowe zostały wymyślone przez polskiego innowatora i... pianistę - Józefa Hofmanna. Na swoim koncie ma znacznie więcej wynalazków: spiralną grzałkę, zegar elektryczny. Dokumentaliści przypisują mu od 70 do 100 różnego rodzaju projektów.

Hofmann inspirację czerpał z muzyki.

"Źle spięte, spadające nuty ze statywu irytowały każdego, ale tylko Hofmann rozprawił się z problemem i z irytacji uczynił pożytek. Jak? Otóż kartki z nutami od zawsze podpowiadały rozwiązanie. Wystarczyło je odczytać. I Hofman odczytał: z odpowiedniego drutu odwzorował kształty ich wiolinowych kluczy ? by pomysł (i patent!) Na spinacz do kartek papieru ?stał się ciałem?" - wyjaśnia w swojej pracy Janusz Niżyński.

Wynalazca w podobnych okolicznościach wpadł na pomysł stworzenia wycieraczek samochodowych.

"Tańczący deszcz pięknie wygląda, ale przesłania sobą resztę świata widzialnego przez okno. A gdyby tak?? No właśnie? Stuk?.. Stuk?.. Stuk?? Odwrócił się i spojrzał na stolik, na którym stał metronom?.. Tak! ?Ten właśnie mechanizm podsunął wynalazcy pomysł na wycieraczkę samochodową. Nie należy się specjalnie dziwić, gdyż człowiek ten był muzykiem, mającym do czynienia z metronomem na co dzień?.7 Miał do czynienia z metronomem, a wynalazł wycieraczki,spiralną grzałkę, elektryczny zegar czy spinacz biurowy?" - wyjaśniają Motofakty.

Polscy wynalazcy działający na początku minionego wieku mieli całkiem sporo do powiedzeniach. W czasach kiedy wszystko było jeszcze odkrycia nie pozostawali z tyłu. Szkoda, że tak mało polskich wynalazków wypłynęło na szersze wody...

Wielozadaniowy komputer? Kojarzy się to nam z czymś w miarę nowoczesnym, tymczasem twórcą właśnie takiego, przełomowego komputera K-202 był Polak - Jacek Karpiński, nazywany "polskim Billem Gatesem".

K-202 uznawany jest za prototyp współczesnych komputerów. Jednostka skonstruowana przez naszego rodaka przewyższała możliwościami ówczesne maszyny produkcji IBM. Wykonywała milion operacji na sekundę, wyprzedzała konkurencję o... dekadę!

Polski komputer cechowała uniwersalność, doceniły ją zachodnie firmy, które chciały K-202 kupować, składały pokaźne zamówienia. Niestety na przeszkodzie do sukcesu polskiej maszyny stanęły uwarunkowania polityczne. Minikomputer był bowiem produkowany w kooperacji z Brytyjczykami, co nie podobało się ówczesnym komunistycznym władzom. Zakazały produkcji urządzenia i postawiły na produkty tworzone wraz z "bratnimi narodami".

"Zamiast produkować polski K-202 władze zdecydowały się skopiować przestarzały IBM/360. Dlaczego? Spełniał wymagania komunistycznej ideologii. Zgodnie z wytycznymi Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej część komputerów produkowano we Wrocławiu, część w Dreźnie, część w Mińsku, a część w Sofii. To miało pokazywać jedność obozu komunistycznego, a przy tym również jego technologiczną potęgę. Polsce przypadła rola producenta średniej wielkości komputera systemu RIAD. Inne konstrukcje - zaniechano." - opisuje Wyborcza.

Losy K-202 i jego twórcy potoczyły się dość dramatycznie. Komputer wykreślono z polskiej historii. Karpiński w ramach protestu... zajął się hodowlą świń. Czuł się prześladowany przez władze. Kiedy zdecydował się na emigrację okazało się, że świat zdążył go wyprzedzić - na rynku mocną pozycję miały komputery IBM i Apple. I tak oto Polska zaprzepaściła szansę, aby stać się liderem w produkcji komputerów.

Jacek Karpiński zmarł w 2010 roku.

Dzieło polskiego inżyniera Rudolfa Gundlacha, peryskop odwracalny, było przełomowe. Pozwalało bowiem prowadzić obserwację w 360 stopniach - bez konieczności odwracania peryskopu lub głowy.

Przed jego stworzeniem obserwacja przestrzeni zewnętrznej z czołgu odbywała się poprzez szczeliny obserwacyjne rozmieszczone w pewnych odstępach dookoła całego przedziału bojowego wozu. Z początkiem lat 30. XX w. zaczęto w konstrukcjach pancernych wprowadzać wizjery, pozwalające na obserwację bez konieczności nabawienia się reumatyzmu i narażania się na ostrzał z broni małokalibrowej przeciwnika, ale rozmieszczano je tak jak wcześniej szczeliny obserwacyjne. Każda próba zapewniania dobrej widoczności załodze lub choćby dowódcy wozu wymagała kilku wizjerów, z których załogant korzystał kolejno. Gundlach wpadł na pomysł, aby to nie człowiek kręcił się w środku wozu, odwracając od jednego do drugiego wizjera, ale żeby wizjer kręcił się dokoła wozu. Sam pomysł, jak i jego rozwiązanie są niezwykle proste, a przez to i właśnie genialne. - wyjaśnia portal magnum-x.pl.

Peryskop odwracalny jest używany w polskiej armii do dziś. Na wynalazku Polaka wzorowali się w zasadzie wszyscy: Rosjanie przenieśli to rozwiązanie do czołgów T-34 i T-70, Brytyjczycy użyli go w czołgach Crusader, Churchill, Valentine, Cromwell. Amerykanie wzorowali się na nim tworząc własny peryskop M6.