Pięćdziesiąt lat temu, nad położonym na Morzu Arktycznym archipelagiem Nowej Ziemi zaświeciło miniaturowe słońce. Do życia powołał je Związek Radziecki detonując ważącą 27 ton bombę atomową Car. Kula ognia powstała w wyniku eksplozji miała promień o rozmiarze prawie czterech kilometrów i była widoczna z odległości blisko 1000 kilometrów. Grzyb atomowy miał natomiast ponad 60 kilometrów wysokości. To sprawie siedem razy tyle co Mount Everest.
Wybuch bomby Car fot. YouTube
Z piekła rodem
Osobom, które wciąż nie potrafią sobie wyobrazić niszczycielskiej mocy Cara, na pewno pomoże jeszcze kilka przykładów. Bomba o mocy ponad 50 megaton (o jej ostateczną moc do dziś trwa spór) miała siłę 1400 razy większą niż połączony wybuch bomb atomowych zdetonowanych nad Hiroszimą i Nagasaki. Policzono także, iż Car miał moc dziesięciokrotnie większą od wszystkich materiałów wybuchowych użytych w trakcie drugiej wojny światowej!
Największe zniszczenia odnotowano oczywiście w miejscu wybuchu. Wyspa, nad którą doszło do eksplozji została zrównana z ziemią. Kilka mniejszych po prostu wyparowało. Jedna z osób, która odwiedziła archipelag Nowej Ziemi w jakiś czas po teście opisała "strefę zero" następującymi słowami.
Powierzchnia wyspy została zrównana z ziemią i wygląda jak lodowisko. (...) To samo można powiedzieć o kamieniach. Śnieg stopniał, a ich krawędzie i boki błyszczą się. Nie ma żadnego śladu nierówności na ziemi. Wszystko w tej okolicy zostało zmiecione, starte, stopione i zdmuchnięte z powierzchni.
Obszar całkowitych zniszczeń - na przykładzie Paryża fot. Wikimedia
Początek
Czytając o jego sile, aż ciężko uwierzyć, że Cara stworzono w zasadzie tylko po to, by pokazać możliwości Związku Radzieckiego. Jego detonacja była demonstracją siły. Przenosił go stosunkowo wolny bombowiec strategiczny Tu-95. Został on zresztą zmodyfikowany, by na pokładzie zmieścić ważącą 27 ton broń. Sam car miał 8 metrów długości, dwa metry średnicy i został podczepiony do ważącego 800 kilo spadochronu. W warunkach bojowych dotarcie z Carem lub bronią o podobnej sile nad cel znajdujący się gdzieś w Zachodniej Europie byłoby mało realne.
Zespół pod kierownictwem Julija Charitona dostał jednak polecenie skonstruowania bomby od ówczesnego I sekretarza KPZR - Nikity Chruszczowa. Sekretarz chciał się pochwalić sukcesem w trakcie nadchodzącego zjazdu partii. Cara tworzono więc w pośpiechu. Opracowanie pomysłu na tę broń, jej wytworzenie i detonacja zajęły zaledwie 112 dni.
Porównanie mocy bomb atomowych fot. Popular Mechanics
Oryginalnie zakładano, że będzie miała moc 100 MT. Obawiano się jednak, że opad radioaktywny powstały w wyniku eksplozji mógłby dotrzeć nad całą Europę. Siłę rażenia bomby zmniejszono zatem o połowę. Mimo to, okazała się być naprawdę niszczycielska.
Wioska leżąca 55 kilometrów od miejsca wybuchu, po prostu przestała istnieć. Szyby w oknach budynków oddalonych od 900 kilometrów od "strefy zero" tłukły się, a uszkodzenia odnotowano nawet w Norwegii i Finlandii. Eksplozja była odczuwalna nawet na Alasce, a nagły błysk światła zobaczyć można ją było z odległości prawie 1000 kilometrów. Człowiek, który stałby sto kilometrów od wybuchu, doznałby poparzeń trzeciego stopnia.
Montaż bomby Car fot. nuclearweaponarchive.org
Koniec
Bomba Car zapisała na kartach historii, a Chruszczow osiągnął swój cel. Do tej pory nie skonstruowano już broni o podobnej mocy. Nie jest to już zresztą konieczne, gdyż ocieplenie stosunków między Rosją i Stanami Zjednoczonymi prowadzi do rozbrajania kolejnych części arsenałów atomowych obu krajów.
Wielbiciele historii, miłośnicy militariów czy osoby mogą jeszcze obejrzeć dodatkowe osłony (obudowy) stworzone na potrzeby Cara. Jedna z nich znajduje się Muzeum Broni Atomowej w Arzamasie. Drugą zachowano natomiast w jednym z instytutów badawczych w Czelabińsku. Sama nazwa bomby nawiązuje do innych, olbrzymich przedmiotów stworzonych przez Rosjan. Chodzi tu o największy na świecie dzwon - Car Kołokoł - oraz jedną z największych armat w historii - Car Puszka.
Przygotowując tekst korzystałem z informacji zawartych na stronie internetowej Nuclearweaponarchive.org .
Najlepsze, najbardziej szokujące zdjęcia testów broni atomowej
