Piętnaście lat temu, kiedy oficjalnie powstała Wikipedia, nikt nawet nie marzył o smartfonie, YouTube, muzyce z chmury. Internet oferował znacznie mniej atrakcyjnie wizualnie treści, bo wydajność ówczesnych komputerów nie potrafiła udźwignąć w zasadzie żadnych multimediów.
Przeczytaj też: Tym żyła Polska, gdy zaczynał Facebook.
Jak zatem zmienił się świat?
1. Strony internetowe . Jeden rzut oka na poniższą wiele wyjaśni. Na początku 2001 roku nasz portal wyglądał dość skromnie. Pierwsze co rzuca się w oczy to niemal całkowity brak zdjęć. Nikt nie byłby na tyle cierpliwy, by czekać na ich załadowanie.
Gazeta.pl za czasów Windows XP Fot. Gazeta.pl
Fot. Gazeta.pl
2. Łącza internetowe. Dokładnie tego samego dnia, którego narodziła się Wikipedia uruchomiono też Neostradę - pierwszą usługę TPSA, która odmieniła kraj jeżeli chodzi o dostęp do sieci. Oferowane prędkości wynosiły od 256 kb/s, do 2 Mb/s przy cenach od 30 do... 1500 zł. Wcześniej użytkownicy skazani byli na internet wdzwaniany, na buszowanie po sieci w ramach tańszego nocnego pakietu.
W 2001 roku w zasadzie nie "konsumowaliśmy" treści za pomocą internetu, nie można było ot tak po prostu odtworzyć sobie teledysku, piosenki, przejrzeć galerii kilkudziesięciu zdjęć.
3. YouTube. Kiedy rodziła się Wikipedia YouTube nie istniał. A do użytkowników trafiało znacznie mniej treści wideo niż dziś. Dowodzą tego statystyki: w roku 2005 serwis dziennie odtwarzał 8 mln klipów. Dziś ta wartość wynosi... cztery miliardy.
Na jakie wideo można było trafić w roku 2001 w sieci? Na tańczącego dzieciaka (powstał w 1996)
i... to chyba tyle... Nawet "starocie" takie jak Star Wars Kid powstały później - ten konkretny film w roku 2003. Przy okazji: serdecznie namawiam, aby przestać śmiać się z tego nieszczęsnego dzieciaka, który nie wiedział, że jest nagrywany, a fala nienawiści, jaka go spotkała po opublikowaniu wideo, skończyła się niemal tragedią.
Skoro nie było YouTube w jaki sposób można było wyszukać nagrania? Nie było to takie łatwe w erze, w której modem rozpędzał się do 56kb kb/s, Adobe Flash był jeszcze szerzej nieznany. Oglądało się to, co udało się ściągnąć na dysk, rok 2001 był czasem wiecznego czekania na wszelki rodzaj treści.
Nie było YouTube, muzyki się więc nie oglądało, a słuchało plików MP3. To właśnie one były głównym celem buszowania w sieci, to one zapełniały dyski i pendrive'y.
4. Portale społecznościowe i komunikatory. Te pierwsze w zasadzie nie istniały. W Polsce królem komunikacji internetowej były aplikacje takie jak Gadu-Gadu czy mIRC. Ludzie, tak jak dziś, pragnęli utrzymać ze sobą kontakt, robili to głównie za sprawą rozmów online. Zdjęcia i wideo nie mogły zastąpić słów, tak jak dziś, zamiast zamieścić wideo z koncertu, zamiast opublikować selfie mogliśmy jedynie wszystko bardzo dokładnie opowiedzieć.
Gadu-Gadu Fot. mat. producenta
Fot. mat. producenta
MySpace i Facebook powstały dopiero kilka lat po Wikipedii
5. Komputery. Blaszaki sprzed 15 lat miały moc, która dzisiaj nie wystarczyłaby chyba nawet do wygodnego przejrzenia tej strony. Zbyt wiele skryptów, animacji, treści. W roku 2001 szczytem marzeń był komputer z procesorem Intel Pentium IV. W domach mieliśmy maszyny oparte o Pentium II/III, 128-512 MB RAM... "Skokiem cywilizacyjnym" dla użytkownika, który miał już nie ileśtamset megabajtów pamięci, ale 1GB.
Compaq Presario 8000z Fot. Compaq
Fot. Compaq
6.System. Wikipedia jest starsza nawet od Windows XP. Najbardziej kultowy system Microsoftu został zaprezentowany dopiero w październiku 2001 roku. Debiut nie był lekki, bo część dziennikarzy kręciła nieco nosem
"Pomimo sporych wymagań systemowych (Pentium II-300, 128MB RAM, 1,5GB wolnej przestrzeni dyskowej), denerwującej aktywacji [...] powinieneś rozważyć przesiadkę. Jeśli nie natychmiast to kiedy kupisz nowy komputer". - donosił CNET.
7.Telefony. W roku 2001 przeciętny konsument nie miał pojęcia, że coś takiego jak smartfon mogłoby w ogóle istnieć. To era telefonów takich jak Siemens S45, z monochromatycznym ekranem o rozdzielczości 101x80 pikseli. Był to pierwszy model Siemensa z modemem GPRS - jeśli ktoś w owym czasie próbował się za pomocą takiego sprzętu łączyć z siecią mógł się uznać za odważnego. Po pierwsze z racji czasu, jaki trzeba było poświęcić na przejrzenie czegokolwiek, po drugie ze względu na cenę transmisji danych.
Oferta promocyjna "Pakiet 3G Plus Siemens" obejmowała dwa telefony w atrakcyjnych cenach, obsługujące pakietową transmisję danych GPRS wraz z promocyjnymi stawkami na dostęp - za pośrednictwem GPRS - do Internetu (3 gr./100 KB) i stron WAP (3 gr/10 KB). - podsumowywał rok 2001 Plus.
Nokia 3310 fot. Nokia
fot. Nokia
Rok 2001 to złote czasy Nokii - modele 3310 czy 6210 wtedy właśnie królowały na rynku
Przeczyta też: Stare telefony miały urok. Pamiętacie jeszcze te modele?
8.Czas iPoda. Kiedy rodziła się Wikipedia rodziła się też rewolucja muzyczna. Apple zaprezentował pierwszy model swojego odtwarzacza. iPod był iPhonem tamtej ery. Do dziś jest symbolem strategii Apple: wziąć zwykły przedmiot i uczynić go kultowym. Czarono-biały wyświetlacz nikomu nie przeszkadzał, ważne, że urządzenie mieściło 1000 piosenek. W Polsce iPod był oczywiście rzadkością, ale królowały inne mniej "prestiżowe" odtwarzacze mp3. O Spotify nikt nawet nie marzył.
iPod Classic to już historia Fot. ArsTechnica
Fot. ArsTechnica
Najciekawsze fakty o Wikipedii
Czas przyjrzeć się historii samej Wikipedii. Jak zmieniała się największa internetowa encyklopedia świata?
9.Wikipedia i przemysł porno . Wikipedia nie była pierwszym pomysłem na życie, na jaki wpadł jej założyciel. Jimmy Wales w roku 1996 założył serwis Bomis. W oficjalnej notce biograficznej przeczytamy, że był to "portal zajmujący się wyszukiwaniem informacji dotyczących różnych aspektów pop-kultury, który sprzedaje też własną zawartość". Jednak histmag.org donosi o czymś zgoła innym - Bomis był stroną "zajmującą się w przede wszystkim... dystrybucją pornografii." Doniesienia na pewno nie są bezpodstawne, bo portal reklamowała Sylvia Saint, jedna z ówczesnych gwiazd branży.
Według wielu źródeł założyciel Wikipedii stworzył portal, który zajmował się dystrybucją porno Fot. YouTube
Fot. YouTube
10.Wikipedia jest dla wszystkich. Jedną z najważniejszych zalet Wikipedii jest jej olbrzymi zasięg. Jest dostępna w 262 językach - nawet w języku Czejenów.
11. Wikipedia to prawdziwa encyklopedia. Chociaż wielu w to wątpi twierdząc, że prawdziwe encyklopedie można znaleźć w bibliotekach. Blog "Czajniczek Pana Russella" próbował tę kwestię rozstrzygnąć odwołując się do różnych badań. W 2005 r. porównano przypadkowo dobrane 42 hasła w których znaleziono po 4 błędy. W badaniach przeprowadzonych w tym roku porównano 490 artykułów, mniej błędów odnotowano w Wikipedii. Z kolei porównując jakość informacji o lekach Wikipedia przegrywa z Medscape. Czy można zatem jednoznacznie wskazać lepsze źródło wiedzy? To zależy jakie przyjmiemy kryteria. W Britannice znajdziemy 65 tys. haseł, w Wikipedii blisko 4 miliony. Ale jak pisze portal Mashable Britannica jest tworzona przez 4000 osób "a wśród nich 110 Noblistów i 5 prezydentów". Wikipedię tworzy natomiast 750 tys. osób "a wśród nich twój sąsiad"
13. Największe wpadki Wikipedii. Były sprawą głównie użytkowników. Otwarty model Wikipedii sprawia, że każdy może dołożyć cząstkę swojej wiedzy, budując doskonalszą encyklopedię. Jest to jednak także furtka dla wszelkiej maści dowcipnisiów, którzy chcą wprowadzić innych w błąd. Największą mistyfikacją było chyba hasło dotyczące fikcyjnej postaci historycznej, Henryka Batuty. Pojawiło się najpierw na polskiej wersji encyklopedii, potem na innych. Wpis nie został zauważony przez blisko piętnaście miesięcy, w międzyczasie dopiski o Batucie zaczęły pojawiać się w innych hasłach, by uwiarygodnić jego istnienie, a także na innych stronach internetowych poświęconych historii, komunizmowi i Żydom.
Dziś wandale wyrządzają na Wikipedii znacznie mniej szkód. Notoryczne wprowadzanie złośliwych zmian doprowadziło do tego, że kto chce edytować Wikipedię musi się zalogować, tak, by w razie potrzeby jego konto można zawiesić. Użytkownicy Neostrady nie mogą edytować Wikipedii bez zalogowania się - 524 228 adresów IP zostało zablokowanych w sierpniu zeszłego roku.
14. Pierwszy milion. Polska Wikipedia ma na swoim koncie już grubo ponad milion artykułów. Ten jubileuszowy, pochodzący z roku 2013 , dotyczył rozgrywek....armeńskiej ekstraklasy. A konkretnie Barcragujn chumb - to nazwa ligi. Piłkarze zmagają się w niej o zwycięstwo 23 raz. Z wpisu w Wikipedii dowiemy się, że po 24 meczach i 74 obejrzanych bramkach na czoło tabeli wysunął się Pjunik Erywań z 12 punktami na koncie. O punkt gorszy wynik uzyskał Ararat Erywań, kolejne oczko niżej zajmuje Mika Asztarak.
Ten artykuł jest najlepszym dowodem na to jak różnorodna i bogata jest Wikipedia.
15. Wikipedia ma też "konserwatywną konkurentkę" - Conservapedię stworzoną przez amerykańskich konserwatystów, fundamentalistów chrześcijańskich, zwolenników kreacjonizmu. Z encyklopedii dowiemy się między innymi, jaki jest wiek Ziemi wyliczony na podstawie danych Biblii. Według Jamese Usshera, anglikańskiego arcybiskupa, Ziemia została stworzona wieczorem 22 października 4004 roku p.n.e., Wygnanie Adama i Ewy z raju miało według niego nastąpić już 10 listopada tego samego roku.
