Teleskop Einsteina to projekt ogólnoeuropejski, finansowany przez Unię Europejską w ramach siódmego Programu Ramowego. Pracuje nad nim wspólnie osiem instytucji: brytyjskie uniwersytety Cardiff, Glasgow i Birmingham, włoskie EGO (European Gravitational Observatory - Europejskie Obserwatorium Grawitacyjne) i Istituto Nazionale di Fisica Nucleare (Narodowy Instytut Fizyki Jądrowej), francuskie CNRS i niemiecki Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften. Celem projektu jest opracowanie i zbudowanie urządzenia do rejestracji fal grawitacyjnych generowanych przez odległe zjawiska i obiekty astronomiczne takie jak podwójne gwiazdy neutronowe (superciężkie pozostałości po wybuchach gwiazd supernowych).
Współczesne detektory fal grawitacyjnych to interferometry laserowe - zespoły laserów, luster i pryzmatów , w których światło lasera rozdzielane jest na dwa prostopadłe, kilkukilometrowe promienie które odbijane wracają następnie do punktu wyjścia, gdzie są na siebie nakładane i kierowane do detektora optycznego. Przepływająca przez przestrzeń detektora fala grawitacyjna minimalnie skróci jedno z ramion a wydłuży drugie , co wskutek nałożenia na siebie odbitych promieni i zjawiska interferencji światła, osłabi albo wzmocni odbierany promień.
Taka konstrukcja detektora powoduje, że musi on być zbudowany w stabilnym tektonicznie regionie - trzęsienia ziemi zaburzą odbierany obraz miliardy razy mocniej, niż najsilniejsza kosmiczna fala grawitacyjna. Zewnętrzne drgania komplikują też konstrukcję mocowań wszystkich elementów detektora są skomplikowanymi układami wahadeł mających zniwelować drgania otoczenia, a cała aparatura znajduje się w próżniowej obudowie - detektory fal grawitacyjnych to największe próżniowe instalacje na świecie.
Jedną z lokalizacji rozważanych w projekcie Teleskopu Einsteina jest należąca do KGHM kopalnia miedzi Polkowice-Sieroszowice . Inne to włoska góra Gran Sasso, japońska kopalnia Kamioka (gdzie działa już detektor neutrin SuperKamiokande, oraz inny teleskop grawitacyjny CLIO). Na liście kandydatów jest też Sardynia, Węgry, Finlandia, USA, Niemcy i Rumunia.
Na razie trwa zbieranie i opracowanie danych sejsmicznych z potencjalnych lokalizacji.
[na podstawie materiałów projektu Teleskopu Einsteina ]
Janusz A. Urbanowicz
