Karol Świerczewski, Ludwik Waryński, Tadeusz Kościuszko czy Mikołaj Kopernik - te postaci zostały upamiętnione na banknotach używanych w czasach PRL. Mało kto jednak wie, że w latach 70. ubiegłego wieku ówczesna Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych była przygotowana do uruchomienia produkcji innej serii papierowych pieniędzy, z wizerunkami polskich miast.
(na zdjęciu banknot 20 zł z serii "Miasta Polskie")
Materiały dotyczące kompletu do produkcji banknotów z serii "Miasta Polskie" były przez wiele lat tajne - straciły ten status dopiero pod koniec 2015 r. Jak się okazuje, w czasach Edwarda Gierka władze PRL były przygotowane do tego, by w dowolnej chwili rozpocząć produkcję banknotów o 11 różnych nominałach: od 1 zł do 2000 zł. Upoważnionym do wydania takiej decyzji był prezes Narodowego Banku Polskiego.
(na zdjęciu banknot 50 zł z serii "Miasta Polskie")
Najciekawsze jest jednak to, dlaczego w ogóle planowano wymianę banknotów. Otóż był to prawdopodobnie element przygotowań na wypadek... wojny. Wiele wskazuje na to, że w razie wybuchu działań wojennych banknoty z serii "Miasta Polskie" zastąpiłyby w obiegu te, które pamiętamy z dawnych lat.
(na zdjęciu banknot 100 zł z serii "Miasta Polskie")
Zasady uruchomienia produkcji banknotów regulowała instrukcja, zatwierdzona przez dyrektora PWPW, inż. Stefana Tymińskiego. Dokument powstał w pięciu egzemplarzach. Trzy z nich trafiły do pojemników z materiałami pozwalającymi na uruchomienie produkcji.
(na zdjęciu banknot 200 zł z serii "Miasta Polskie")
Pierwsza produkcja banknotów "Miasta Polskie" datowana jest na 2 stycznia 1971 r., objęła nominały 1,2,5,10,20,50,100,500 i 1000 zł, natomiast drugi etap datowany na 2 stycznia 1977 r. objął banknoty 200 i 2000 zł. Narodowy Bank Polski posiadał otwarte zlecenie w PWPW, na podstawie którego prezes NBP mógł w każdej chwili zlecić rozpoczęcie produkcji dowolnych banknotów.
(na zdjęciu banknot 500 zł z serii "Miasta Polskie")
Ówczesne władze przewidziały scenariusz, w którym w wyniku działań wojennych PWPW zostanie zniszczona. W takiej sytuacji produkcję papierowych pieniędzy miały przejąć zakłady zastępcze.
(na zdjęciu banknot 1000 zł z serii "Miasta Polskie")
Odtajnione arkusze i materiały do produkcji zostaną przekazane do zbiorów historycznych Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Dlaczego banknoty nie zostały ujawnione wcześniej? Prezes PWPW Piotr Woyciechowski zasugerował, że powinniśmy o to zapytać jego poprzedników.
(na zdjęciu banknot 2000 zł z serii "Miasta Polskie")