Dług Skarbu Państwa rośnie najszybciej w historii. Właśnie bijemy pod tym względem rekordy

Dług Skarbu Państwa przez pierwsze pięć miesięcy tego roku urósł bardziej niż przez cały rok 2015. Zadłużenie rośnie w tym roku średnio o 15 mln PLN co godzinę. To efekt zwiększonych wydatków rządu, ale też osłabienia złotego.

Dług Skarbu Państwa na koniec maja (ostatnie dostępne dane) wynosi ponad 890 miliardów złotych. To oznacza, że przez pierwsze pięć miesięcy tego roku urósł o 56 miliardów PLN. W całym ubiegłym roku przyrost długu wyniósł 54 mld PLN.  

Tempo: 15 milionów złotych na godzinę

W tym roku, przez pierwsze pięć miesięcy dług Skarbu Państwa rośnie średnio o 11 mld PLN co miesiąc. Można to przeliczyć na 15 milionów na godzinę. To absolutny rekord Polski. W takim tempie kraju nie zadłużał jeszcze nikt.

Tempo wzrostu zadłużenia Skarbu Państwa dane: Ministerstwo Finansów

Trzeba tutaj koniecznie zaznaczyć, że zaciąganie nowego długu przez państwo to działalność sezonowa. Na początku roku rząd zawsze pożycza więcej, żeby mieć „zapas” na wszelki wypadek. Po części dlatego ten wykres wygląda tak źle – obejmuje tę część roku, w której zwykle rząd pożycza najwięcej. Ale nawet jeśli porównamy każdego roku tylko okresy od stycznia do maja, to i tak mamy rekord. Przewaga jest wprawdzie mniejsza, ale teza o tym, że zadłużamy się najszybciej w historii nadal jest prawdziwa

Tempo wzrostu długu Skarbu Państwa na początku roku kalendarzowego dane: Ministerstwo Finansów

To, że dług publiczny narasta wraz ze wzrostem gospodarczym jest naturalne. Jeśli rośnie wolniej niż PKB nie ma w tym nic groźnego. W Polsce jednak od lat zadłużenie publiczne rośnie szybciej niż PKB. Widać to kiedy obserwuje się wskaźnik długu do PKB. Kiedy dług rośnie szybciej niż PKB, wtedy wskaźnik rośnie. Ostatnio w Polsce rośnie coraz szybciej. Umorzenie blisko 140 mld PLN obligacji należących do OFE w 2014 wprawdzie obniżyło poziom zadłużenia, ale nie zmieniło trendu.

 

Przyczyny: wydatki rządu i kurs walutowy

Ostatni wzrost tempa, w jakim kraj się zadłuża to efekt przede wszystkim zwiększenia wydatków państwa. Wprawdzie wyraźnie rosną dochody z podatków ale najwyraźniej to nie wystarcza i trzeba zaciągać więcej długu

ZOBACZ: Rząd będzie mieć z czego finansować 500 plus? Zobaczcie jak rosną dochody z podatków

Kolejnym powodem szybkiego wzrostu zadłużenia jest słabnący złoty. Kiedy drożeje euro i dolary, wtedy też rośnie wartość naszego zadłużenia w tych walutach. Polska w tym roku sprzedała nowe obligacje w euro za 2,5 mld EUR, ale jednocześnie wykupiła stary dług za 3 mld EUR. Czyli generalnie dług Polski w euro spadł o 0,5 mld EUR. Ale przeliczając na złote jego wartość wzrosła o ponad 5 mld PLN. Warto o tym pamiętać, kiedy kolejny raz któryś z ministrów powie, że osłabienie złotego nie szkodzi gospodarce.

A propos ministrów: wicepremier Morawiecki wprawdzie wycofał się ze słów o tym, że program 500 plus jest na kredyt, ale patrząc na tempo zaciągania nowego długu z jednej strony, a z drugiej strony na główną przyczynę wzrostu wydatków państwa w tym roku trudno nie dostrzec związku między jednym i drugim.

 Wzrost ryzyka na własne życzenie

Generalnie na tle całej Europy my nadal nie mamy problemu z długiem publicznym. Jesteśmy wśród nielicznego grona państw z długiem nieprzekraczającym 60 procent PKB. Nawet Niemcy służące często za fiskalny wzór mają dług w okolicach 80 procent PKB. Ale też patrząc na to, co się dzieje od kilku miesięcy można mieć obawy o to, jak będą wyglądać polskie finanse publiczne za kilka lat. Zwłaszcza, że obniżka wieku emerytalnego pogłębi nam dziurę w ZUS o kolejne kilka miliardów złotych rocznie.

Do tej pory epizody szybkiego zadłużania się zdarzały nam się tylko w okresach, w których ocieraliśmy się o recesję. Między innymi właśnie dzięki temu zadłużaniu w efekcie w recesję nie wpadaliśmy. Bezrobocie nie rosło tak bardzo jak mogłoby urosnąć i dzięki temu potem szybciej powracaliśmy do szybszego tempa wzrostu. Inaczej mówiąc do tej pory okresy szybszego zadłużania się per saldo nam się opłacały, bo na krótką metę działały jak gospodarcza tarcza obronna. Ale dziś żadnego spowolnienia nie ma i nie musimy się przed niczym bronić. PKB rośnie o ponad 3 procent rocznie. Nie ma więc żadnej obiektywnej potrzeby, aby znów się szybciej zadłużać.

Jedynym motywem jest tutaj świadoma polityka rządu polegająca na znacznym zwiększaniu wydatków, które jakoś trzeba finansować.

Dług sam w sobie nie jest niczym złym tak długo, dopóki jest ktoś na rynku, kto jest skłonny wciąż pożyczać nam kolejne sumy. Inwestorzy kochają rządowe obligacje, bo są bardzo bezpieczne – państwa bankrutują rzadziej niż prywatne firmy. Ale każde państwo ma gdzieś granicę, po której przekroczeniu zaufanie inwestorów znika i wtedy trzeba albo długi szybko spłacić (nieprawdopodobne), albo zbankrutować (prawdopodobne). Koszty polityczno-społeczne wtedy zazwyczaj są co najmniej tak duże, jak koszty finansowe.