Natura potrafi czynić cuda. Mówienie, że na pewno coś się stanie, może być przedwczesne. Jednak z dnia na dzień rośnie niepokój, że to może być kolejny bardzo zły rok dla rolnictwa
- mówi w rozmowie z next.gazeta.pl prof. dr hab. Andrzej Kowalski, wieloletni dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowego Instytutu Badawczego.
Jakub Olipra, ekonomista banku Credit Agricole, również jest w rozmowie z nami daleki od stawiania dramatycznych wniosków, ale nie ukrywa, że mamy do czynienia z "ryzykowną sytuacją".
Gdy mamy wysokie temperatury jak na tę porę roku, które uniemożliwiają zahartowanie się roślinom, to jest to powód do niepokoju
- komentuje Olipra.
Najgorszy byłby teraz mróz
Jak wskazuje ekonomista Credit Agricole, w tym momencie największym ryzykiem jest nadejście mrozów. Wcale nie muszą być wyjątkowo siarczyste.
Jeżeli w lutym pojawią się duże mrozy - a już gdzieniegdzie rośliny zostały zmylone przez wysokie temperatury i zaczął się proces wegetacji - to istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo znaczących strat w rolnictwie. Z drugiej strony, jeśli nie wystąpią mrozy, to nie trzeba będzie na sytuację patrzeć aż tak pesymistycznie
- wskazuje Olipra. Warto przy tym zwrócić uwagę, że wraz z wydłużającym się dniem wegetacja roślin będzie postępować.
Sytuację mogłyby poprawić wcześniejsze opady śniegu, bo pokrywa śnieżna stanowi swego rodzaju izolację przed ewentualnymi mrozami. Dodatkowo, wiosną dałaby roślinom pierwszą dawkę wody, bardzo potrzebną w tym okresie.
Można sobie wyobrazić idealny przebieg - że temperatura spada bardzo powoli, pojawiają się duże opady śniegu, i dopiero wtedy mrozy kilku- czy kilkunastostopniowe. Chociaż możliwe, że większe mrozy zaszkodziłyby drzewom owocowym
- komentuje prof. Kowalski.
Jest bardzo sucho
Bardzo istotna jest też sytuacja hydrologiczna. Jak wskazywało kilka dni temu Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, bezśnieżna, sucha i ciepła zima uniemożliwia odbudowę wilgoci w glebie. PGW WP zauważa, że dane wskazują obecnie na bardzo intensywną suszę atmosferyczną i rolniczą na obszarze Kujaw, województwa zachodniopomorskiego poprzez województwo pomorskie, wielkopolskie oraz na połowie obszaru regionu łódzkiego, jak również warmińsko-mazurskiego.
PGW WP pokazuje także mapę z tzw. standaryzowanym wskaźnikiem opadu liczonym na trzy miesiące wstecz. Pokazuje ona, gdzie niskie lub deficytowe warunki opadowe nie zapewniają właściwej wilgotności gleb ani zasilania płytkich wód podziemnych. Bardzo duży obszar Polski jest na mapie czerwony – czyli najbardziej "wysuszony". - W przypadku dalszych skąpych opadów, rośliny na polach wiosną będą wzrastały już w warunkach suszy – nie ma wątpliwości instytucja.
>>> Kto odpowiada za ekstremalne zjawiska pogodowe?
Pozytywy z ciepłej zimy
Jakub Olipra z Credit Agricole w tym, że w ostatnich miesiącach było sucho, widzi natomiast jeden pozytyw. Wskazuje, że gdybyśmy mieli wilgotną jesień a potem wysokie temperatury, to oznaczałoby wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia różnych chorób grzybowych. Ten pozytyw może być jednak złudny, bo choć ryzyko jest mniejsze, nadal jednak brak mrozów może sprzyjać rozwojowi chorób upraw.
Choroby grzybowe powstają czasem w czasie jednej nocy i niszczą całe plantacje
- przestrzega prof. Kowalski. Gdyby rolnicy musieli walczyć z chorobami upraw, może to oznaczać przede wszystkim więcej "pryskania".
Prof. Kowalski znajduje natomiast inny plus dla rolników z powodu ciepłej zimy.
Pogoda do tej pory sprzyja tym producentom, którzy muszą utrzymywać odpowiednią temperaturę np. w budynkach inwentarskich czy szklarskich. Płacą mniej za drożejącą energię
- zwraca uwagę nasz rozmówca. Zaznacza jednak, że w jego opinii lista pozytywnych informacji właściwie na tym się kończy.
Co z cenami?
Negatywny scenariusz pogodowy w pierwszej kolejności odczujemy na cenach owoców. Jednak mnogość możliwych sytuacji - czy będą mrozy, będzie nadal sucho itd. - sprawia, że eksperci nie chcą jeszcze przesądzać, czy jak na razie ciepła i sucha zima mocno podniesie ceny. Analitycy Credit Agricole wciąż w swoim bazowym scenariuszu zakładają, że tegoroczne zbiory będą lepsze niż ubiegłoroczne. To będzie oddziaływało w kierunku spadku dynamiki cen, widocznego szczególnie w przypadku owoców i warzyw.
Jeżeli nie będzie silnych mrozów w lutym czy marcu, to nie ma się czego obawiać, jeśli chodzi o wielkość zbiorów. Musimy jednak pamiętać o suszy. Dlatego wszystko zależeć będzie od wielkości opadów w kolejnych miesiącach. Jeśli będą odpowiednio wysokie, rośliny sobie poradzą.
- komentuje Jakub Olipra. Gorzej, jeśli wciąż i znów będziemy mieli do czynienia z suszą.
Ekonomista Credit Agricole nie pozostawia jednak wątpliwości, że dopóki nie pojawią się tegoroczne zbiory, będziemy mieli do czynienia z wysokimi cenami owoców i warzyw. Dynamika wzrostu cen może być trochę niższa niż w poprzednich latach, ale to z powodu efektu bazy (jeśli cena rośnie o 1 zł np. z 2 zł do 3 zł, to jest to wzrost o 50 proc. Jeśli rośnie o 1 zł z 3 do 4 zł, to rośnie już "tylko" o 33 proc.).
W kolejnych miesiącach utrzyma się wysoki poziom cen. Bazujemy na bardzo słabych ubiegłorocznych zbiorach, zarówno w przypadku warzyw, jak i owoców. Warto dodać, że ubiegłoroczne zbiory warzyw były jeszcze gorsze niż te bardzo słabe sprzed dwóch lat. Widać to m.in. w przypadku cen ziemniaków, których ceny są o ok. 50 proc. wyższe niż przed rokiem
- wylicza ekonomista Credit Agricole. - Jeżeli chodzi o zboża, to problem jest mniejszy, bo tutaj mamy rynek globalny. Poza tym zboża w razie czego można przesiać – dodaje Olipra.
Z kolei prof. Kowalski wśród potencjalnych ryzyk dla rolników z powodu ciepłej zimy wskazuje także m.in. łatwiejszy rozwój epidemii ASF czy grypy ptaków. W zależności od sytuacji na świecie może to wpływać na ceny mięsa.
Pogoda jest nieprzewidywalna
Prof. Kowalski zwraca jednak uwagę, że - choć z dnia na dzień obawy o plony i hodowle są coraz większe - to pogoda potrafi płatać figle.
Wszyscy czekamy na deszcz, ale gdyby za kilka miesięcy zaczęły się ulewy, to znowu wpłynie na możliwość wykonania prac polowych. Pamiętam takie lata, że nie można było wjechać na pole, bo ciągniki grzęzły
- mówi prof. Kowalski. Wspomina także, jak kiedyś już w maju w ciągu jednej doby temperatura zmieniła się z +17 do około -20 stopni. - Znaczna część sadów tego nie przetrwała. Tak jest z pogodą w rolnictwie - konstatuje nasz rozmówca.
