Premier Wielkiej Brytanii Rishi Sunak oraz szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen przybyli w poniedziałek do zamku w Windsorze. Podczas konferencji prasowej przedstawiono szczegóły na temat porozumienia w sprawie Irlandii Północnej.
Rishi Sunak powiedział, że dokonano "decydującego przełomu" w tej kwestii. - Dzisiejsze porozumienie ma zachować delikatną równowagę i wyznaczać nową drogę dla mieszkańców Irlandii Północnej - mówił. Dodał, że tzw. Protokół Irlandii Północnej będzie teraz określany jako "Windsor Framework", a dzisiejsza umowa oznacza "nowy rozdział" w stosunkach Wielkiej Brytanii z Unią Europejską i ma zakończyć niepewność mieszkańców Irlandii Północnej.
Brytyjski premier wyjaśnił, co daje nowa umowa. - Po pierwsze, dzisiejsza umowa zapewnia płynny przepływ handlu w Wielkiej Brytanii - mówił Sunak. - Towary przeznaczone do Irlandii Północnej będą przemieszczać się nowym zielonym pasem - wskazał. Rishi Sunak dodał z kolei, że pas czerwony byłby przeznaczony dla towarów przewożonych do UE.
- Położymy kres sytuacji, w której żywność wyprodukowana zgodnie z przepisami Wielkiej Brytanii nie mogła być wysyłana i sprzedawana w Irlandii Północnej. Oznacza to, że jeśli żywność jest dostępna na półkach supermarketów w Wielkiej Brytanii, to będzie dostępna również w supermarkecie w Irlandii Północnej - zapewnił premier Wielkiej Brytanii.
Po drugie, nowa umowa ma chronić miejsce pozycję Irlandii Północnej w Unii Europejskiej. Tekst prawny protokołu został zmieniony, aby zapewnić możliwość wprowadzenia krytycznych zmian w podatku VAT i akcyzie dla całej Wielkiej Brytanii. - Po trzecie, dzisiejsza umowa chroni suwerenność narodu irlandzkiego - podkreślał Rishi Sunak.
Jedyne prawo UE, które ma zastosowanie w Irlandii Północnej w ramach Windsor Framework, to minimum niezbędne do uniknięcia twardej granicy z Irlandią i umożliwienia północnoirlandzkim przedsiębiorstwom dalszego dostępu do rynku UE
- powiedział.
Rishi Sunak ogłosił również, że wynegocjowana umowa pozwoli Irlandii Północnej zawetować stosowanie nowych przepisów UE. - Ustanowi to jasny proces, dzięki któremu demokratycznie wybrani będą mogli zaciągnąć hamulec awaryjny w celu wprowadzenia zmian w unijnych przepisach dotyczących towarów, które miałyby znaczący i trwały wpływ na życie codzienne - wyjaśnił brytyjski premier i dodał, że rząd Wielkiej Brytanii będzie miał prawo weta, jeśli "hamulec" zostanie zaciągnięty.
Obecna na konferencji prasowej szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen mówiła: "Dziś możemy być dumni z tego, że wywiązaliśmy się ze zobowiązań podjętych podczas negocjacji w sprawie brexitu". Potwierdziła, że tzw. Windsor Framework to "nowy rozdział" w stosunkach Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej. - Uzgodniliśmy solidne zabezpieczenia, które będą chronić integralność jednolitego rynku UE - podkreśliła.
Nowe porozumienie ma między innymi zmniejszyć obciążenia biurokratyczne, jakie pojawiły się w regionie po brexicie. Protokół Irlandii Północnej został wynegocjowany przez rząd Borisa Johnsona i ustalał zasady specjalnego statusu, jakim zapalny rejon świata miał się cieszyć po rozstaniu Królestwa z Unią. Nowe porozumienie modyfikuje te warunki, ale nie usuwa odmiennego statusu prawnego Irlandii Północnej w stosunku do Wielkiej Brytanii (Anglii, Walii i Szkocji). Statusu, przeciw któremu protestuje część polityków: w regionie i w Partii Konserwatywnej.
Premier Sunak musi się liczyć z oporem politycznym, którego skalę dopiero poznamy. Treść umowy niepokoi członków DUP - unionistycznej partii w Irlandii Północnej, a także prawego skrzydła Partii Konserwatywnej. Niezadowoleni oni byli także z dotychczasowego kształtu porozumienia. Unioniści w proteście paraliżują obecnie działania regionalnego rządu w Belfaście. Zasady Porozumienia Wielkopiątkowego z 1998 roku mówią, że regionem muszą razem rządzić przedstawiciele unioniści i republikanie. DUP bojkotuje egzekutywę.