Urlop ojcowski jest to urlop, z którego może skorzystać biologiczny ojciec dziecka lub adopcyjny ojciec dziecka (po przedłożeniu dokumentów poświadczających przysposobienie dziecka) zatrudniony na umowę o pracę. Można z niego skorzystać już od pierwszych tygodni życia dziecka. Z urlopu ojcowskiego ojciec dziecka może skorzystać do momentu skończenia przez dziecko 24. miesiąca życia lub upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Wymiar urlopu ojcowskiego jest niezależny od ilości urodzonych dzieci.
Prawo do urlopu ojcowskiego ma ojciec, który nie ma ograniczonych praw rodzicielskich. Nie musi on tworzyć z matką dziecka związku małżeńskiego ani konkubinatu, wystarczy, że będzie wychowywać swoje dziecko. Nie jest to urlop obowiązkowy, więc pracownik nie musi, a może go wykorzystać. Jeśli tego nie zrobi, nie przysługuje mu ekwiwalent pieniężny za urlop ojcowski. Urlop ojcowski jest stuprocentowo płatny.
Urlop tacierzyński często mylony jest z urlopem ojcowskim, jednak jest to zupełnie inny rodzaj urlopu. Urlop tacierzyński jest przejęciem przez ojca niewykorzystanej przez matkę części urlopu wychowawczego lub macierzyńskiego.
Ojciec dziecka, który chce skorzystać z urlopu ojcowskiego, ma obowiązek złożyć na piśmie wniosek o urlop ojcowski najpóźniej w terminie 7 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu. Jeśli zrobi to później, pracodawca może, ale już nie musi uwzględnić jego wniosku.
Do formalnego wniosku o urlop ojcowski należy dołączyć: oryginał skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka, oświadczenie o niepobieraniu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Wniosek można pobrać w internecie. Należy do niego wpisać okres, w którym zostanie wykorzystany urlop ojcowski oraz dane dziecka. Ojciec ma prawo do wzięcia urlopu ojcowskiego w dwóch częściach, bez obowiązku jednorazowego wykorzystywania przysługujących dwóch tygodni.