Czy w Tatrach jest coś za darmo? Waligóra od dwóch tygodni przemierza polskie góry

To nie był łatwy czas dla Mateusza Waligóry. Podróżnik, który od kilkunastu dni wędruje przez Tatry z zamiarem przejścia każdego centymetra znakowanych szlaków w najwyższych polskich górach, najpierw sporo wycierpiał przez wodę z tatrzańskich potoków, potem zwątpił w to, czy w ogóle lubi góry, ale miał też niebywałe szczęście.

Gazeta.pl patronuje projektowi ''Tatrzańskie' Opowieści'' Mateusza Waligóry. W trakcie wędrówki po wszystkich oznaczonych szlakach Tatr Waligóra przygląda się przyrodzie, ludziom, zadaje pytania o przyszłość naszych gór. Jego zespół rozmawia z pisarzami, naukowcami, przyrodnikami i przybliża pasjonujące historie tego miejsca.

Mateusz Waligóra jest znany przede wszystkim ze swoich wypraw w rejony polarne oraz marszów przez pustynie. W ostatnich latach odkrywa również Polskę. Wędrował już szlakiem Wisły – od źródeł największej polskiej rzeki aż do jej ujścia – oraz przyglądał się zmianom klimatycznym nad Bałtykiem, maszerując wzdłuż jego polskiego wybrzeża. Teraz zabrał się za #TatrzańskieOpowieści.

Zaczął od wędrówki szlakami w rejonie Doliny Chochołowskiej, by kilka dni temu przenieść się nieco na wschód, do Doliny Kościeliskiej. W ubiegłą niedzielę narzucił sobie ambitne tempo i mimo panującego w Tatrach upału przemierzył ponad 33,5 km. – Gdyby nie strumienie po drodze, czułbym się jak w piekle – opowiadał. – Ta woda to prawdziwy skarb, w dodatku jest zupełnie za darmo!

Niestety, choć była zimna, przyniosła ulgę i gasiła pragnienie, to picie jej prosto z potoku, bez odpowiednio starannego filtrowania, odbiło się na zdrowiu Mateusza. W poniedziałek wybrał się jeszcze z Hali Ornak na Czerwone Wierchy, ale wieczorem tego samego dnia dopadła go… "klątwa Janosika".

– Dziś chcę się przyznać do błędu – relacjonował. – Pamiętacie, jak zachwalałem wam picie wody z tatrzańskich strumieni? Nie róbcie tego! Woda smakuje świetnie, ale niestety, strułem się. Za którymś razem nie chciało mi się już jej odkażać, po prostu nabrałem ją z potoku do butelki, dodałem elektrolity, wypiłem i… to był bardzo zły pomysł.

Spotkana na szlaku kozica fot. Karlona Krasińska

Mgła i niedźwiedzie

We wtorek Waligórze sił starczyło tylko na spacer do Smreczyńskiego Stawu, na szczęście kolejnego dnia było już lepiej. W schronisku na Hali Ornak, wieńczącej Dolinę Kościeliską, do podróżnika dołączył filmowiec Damian Ochtabiński i wspólnie wybrali się przez Iwaniacką Przełęcz i szczyt Ornaku na Starorobociański Wierch. 

– Długie odcinki szliśmy w całkowitej mgle, niczego wokół siebie nie widząc. Nie narzekałem, bo w takich warunkach na szlaku było niewielu ludzi, a to pozwala poczuć samotność nawet w Tatrach. Tę samotność, po którą częstokroć w góry wychodzimy – mówił.

Pod koniec tygodnia Waligórę dopadły wątpliwości. Gdzieś między Siwą Przełęczą a Iwaniacką zaczął się zastanawiać, co tutaj w ogóle robi. 

- Gdy dotarłem na Iwaniacką, usłyszałem jak pewna pani, która też właśnie weszła na przełęcz mówi: "I co? To niby tu? A co stąd widać? Beznadzieja!". Uświadomiłem sobie, że czuję dokładnie to samo – opowiada Mateusz. – Poczułem ogromne zmęczenie i zapadłem w drzemkę. Kiedy obudziłem się z niej po czterdziestu minutach, olśniło mnie. Zrozumiałem, że to był tylko zły sen, bunt umysłu. I że potrzebuję przynajmniej przez jeden dzień nie gapić się na żadne góry świata.

Zanim jednak podróżnik zrobił sobie w sobotę dzień przerwy, miał okazję z bliska podziwiać tych, którzy nad tym, po co są w Tatrach, raczej się nie zastanawiają. Bo są w nich – oby! – na stałe. A mianowicie zamieszkujące górne partie Doliny Pyszniańskiej kozice oraz… niedźwiedzia. 

– Grzebał sobie w zaroślach, wyżerał coś i zajęty sobą miał w swoim szaro-brązowym kudłatym zadku to, że przez krótki moment ktoś łapczywie go obserwuje, a wręcz pochłania wzrokiem – opisuje Mateusz. – Był młody, więc nie przestraszyłem się jakoś bardzo, ale szybko odszedłem w swoją stronę

Co dalej?

W niedzielę Waligóra wspiął się na Giewont – inaczej niż tydzień temu w Tatrach Zachodnich, tym razem wiał zimny wiatr i padał lodowaty deszcz. A jak będzie w przyszłym tygodniu – to się okaże, w końcu w tatrzańskiej pogodzie pewne jest tylko to, że jest zmienna.

Morskie Oko przestaje zamarzać

Podobnie jak w przypadku swoich poprzednich wypraw Waligóra wędruje nie tylko po to, by przemierzać kolejne kilometry, ale także, by rozmawiać z ludźmi – turystami, naukowcami, przyrodnikami, ratownikami TOPR, pracownikami TPN, mieszkańcami. Mateusz i jego zespół nie unikają przy tym trudnych i niewygodnych kwestii. I tak głównym tematem wywiadu, jaki w ubiegłym tygodniu z prof. Joanną Pociask-Karteczką, hydrolożką i geografką z Zakładu Hydrologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, przeprowadził Dariusz Jaroń, były zmiany klimatyczne i ich negatywny wpływ na hydrologię Tatr. 

– Jeżeli nic się nie zmieni, Morskie Oko przestanie zamarzać – ostrzega badaczka. - Takich wartości jak w przypadku tego jeziora nie znaleźliśmy nigdzie. Czas trwania pokrywy lodowej ulega skróceniu w tempie prawie 10,5 dnia na dekadę. To bardzo dużo.

Zmiany klimatyczne dotyczę jednak rzecz jasna nie tylko tatrzańskich wód. 

– Badania pokazują, że w związku ze wzrostem temperatury powietrza, zmieniają się zasięgi pięter roślinnych. Regiel górny, piętro kosówki, piętro hal – wszystko wędruje do góry. Podnosi nam się górna granica lasu. "Tatry zielenieją" – tak już kilkanaście lat temu stwierdził ówczesny dyrektor TPN Paweł Skawiński. A Tatry mojej młodości to Tatry z przewagą koloru popielatego – mówi prof. Pociask-Karteczką

#TatrzańskieOpowieści

Wyprawa #TatrzańskieOpowieści rozpoczęła się we wtorek 28 czerwca. Waligóra wyruszył w Tatry dosłownie tuż po swoim powrocie z Grenlandii, zaprawę ma więc całkiem niezłą, choć – jak mówi – musi przestawić organizm z mozolnej wędrówki po płaskim na wyzwania związane z pokonywaniem naprawdę sporych przewyższeń. Zakończenie podróży planowane jest na ostatni weekend lipca. Trasa z zachodu – z Doliny Chochołowskiej – na wschód, aż po Rysy. Łącznie ponad 300 km znakowanych tras turystycznych, kilkadziesiąt tysięcy metrów w górę i w dół, siedem schronisk. Waligórze towarzyszyć będzie fotografka Karolina Krasińska, a w snuciu #TatrzańskichOpowieści na Facebooku i nie tylko będą mu pomagali filmowiec Damian Ochtabiński, dziennikarz Dariusz Jaroń i redaktor Piotr Tomza.

Codzienne relacje z wyprawy można śledzić tu.

Po Tatrach - czas na biegun południowy. Wyprawę Waligóry można wesprzeć tutaj. 

Mateusz Waligóra – specjalista od wyczynowych wypraw w najbardziej odludne miejsca planety. Szczególnie upodobał sobie pustynie: od Australii po Boliwię. Na koncie ma rowerowy trawers najdłuższego pasma górskiego świata – Andów, samotny rowerowy przejazd najtrudniejszą drogą wytyczoną na Ziemi – Canning Stock Route w Australii Zachodniej, samotny pieszy trawers największej solnej pustyni świata – Salar de Uyuni w Boliwii oraz pierwsze samotne przejście mongolskiej części pustyni Gobi. Członek The Explorers Club. Wiosną 2022 roku wspólnie z Łukaszem Superganem dokonał trawersu Grenlandii – przejście na nartach największej wyspy na kuli ziemskiej z zachodu na wschód zajęło polskim podróżnikom 35 dni.