Czerwiec i lipiec były najgorętszymi miesiącami w historii pomiarów, a sierpień najpewniej także okaże się rekordowy. Średnia temperatura Ziemi przekroczyła 17 stopni Celsjusza po raz pierwszy od kiedy ją mierzymy. Ale średnia temperatura nikomu nie szkodzi, a 17 stopni nie brzmi zbyt ekstremalnie. Tyle że za postępującym globalnym ociepleniem idą jego konkretne skutki. I tegoroczne lato obfitowało w ekstremalne zjawiska, napędzane spalaniem ropy, węgla, gazu.
Choć trudno zebrać listę dokładnie wszystkich ekstremalnych zjawisk na świecie, to wybraliśmy te największe i najgłośniejsze. Tylko z tegorocznego lata, które jeszcze się nie skończyło. Wyłania się z tego obraz coraz groźniejszego i niestabilnego klimatu, co jest skutkiem naszych działań:
Fale upałów
- USA - Stany Zjednoczone doświadczyły kilku fal upałów w ciągu lata, z bardzo długimi okresami gorąca (np. w Phoenix przez ponad miesiąc odnotowywano ponad 40 stopni Celsjusza). Badanie potwierdziło, że lipcowa fala upałów, która objęła część USA i Meksyku byłaby praktycznie niemożliwa bez zmiany klimatu.
- Europa Zachodnia, Południowa i Środkowa - Fale upałów w lipcu i sierpniu. Lipcowa fala upałów, która objęła m.in. Hiszpanię, Włochy, Maroko i Algierię byłaby niemożliwa bez globalnego ocieplenia. We Francji koniec sierpnia przyniósł kolejną tego lata falę upałów, z rekordową temperaturą 40-42 stopni Celsjusza. W 49 departamentach obowiązywały alerty pogodowe. Upał dotarł też do Włoch, Hiszpanii, Portugalii. W Polsce sierpień od około połowy miesiąca był bardzo gorący, z temperaturą maksymalną nawet 35-37 stopni i kilkoma dobowymi rekordami temperatury.
- Maroko - kraj doświadczył kilku fal upałów w tym roku, w tym już wiosną. 11 sierpnia w Agadirze odnotowano krajowy rekord temperatury - 50,4 stopnia Celsjusza.
- Turcja - 15 sierpnia odnotowano temperaturę 49,5 stopnia Celsjusza, pobito rekord (49,1 stopnia) ustanowiony w lipcu 2021 roku.
- Bliski Wschód - letnia fala upałów dotknęła kilku krajów Bliskiego Wschodu. Duża część lata była ekstremalnie upalna z temperaturą przekraczającą 50 stopni. W Iranie wprowadzono dwudniowy "lockdown" z powodu groźnej dla zdrowia pogody.
- Japonia - długotrwała fala upałów w Japonii przyniosła rekordy temperatury, a także ofiary - z potwierdzonymi zgonami z powodu udaru cieplnego.
- Boliwia, Chile, Argentyna - choć na półkuli południowej sierpień to środek zimy, to i tak miesiąc przyniósł tam falę upałów z temperaturą właściwą dla lata (nawet w chilijskich Andach odnotowano prawie 39 stopni Celsjusza).
- Chiny - Lipcowa fala upałów była wielokrotnie bardziej prawdopodobna z powodu zmiany klimatu. Odnotowano temperaturę maksymalną wysokości ponad 52 stopni.
- Indie - w czerwcu fala upałów z temperaturą sięgającą 45 stopni spowodowała, że setki osób potrzebowały pomocy medycznej. Była to kolejna fala upałów, wcześniej gorąco uderzyło już wiosną.
Ulewy i powodzie
- Norwegia - intensywne opady w sierpniu spowodowały powodzie i osuwiska, w co najmniej dwóch regionach obowiązywały najwyższe alerty pogodowe dot. ulew i powodzi.
- Włochy- w maju regiony na północy kraju doświadczyły powodzi z powodu ekstremalnych opadów.
- Indie - tegoroczny monsun przyniósł powodzie w kilku różnych regionach innych w czerwcu, lipcu i sierpniu; powodzie w Himalajach wiązały się z osuwiskami i lawinami błotnymi; po raz pierwszy od dekad wezbrana rzeka podeszła pod słynne Taj Mahal.
- Chiny - Powodzie w okolicach Pekinu spowodowane były największymi opadami deszczu od 140 lat; zginęło co najmniej kilkanaście osób, konieczna była ewakuacja ponad miliona ludzi.
- Słowenia - sierpniowa powódź została określona jako "największa klęska żywiołowa w najnowszej historii" kraju, zginęło 7 osób.
- USA - gwałtowna ulewa w stanie Vermont w lipcu spowodowała powódź błyskawiczną, zginęło 13 osób.
- Pakistan - Co najmniej 160 osób zginęło w powodziach w czerwcu i lipcu po nadejściu monsunu.
- Korea Południowa - gwałtowne powodzie po ulewach spowodowały zniszczenia i zabiły co najmniej 41 osób.
Susze
- Róg Afryki - w 2023 roku wciąż odczuwalne są skutki suszy, która trwa od 2020 roku w Afryce Wschodniej (przede wszystkim Somalii, Kenii i Etiopii). Badania potwierdziły, że susza była ostrzejsza z powodu zmiany klimatu.
- Urugwaj - w 2023 roku ostra susza zagroziła dostawom wody dla mieszkańców Urugwaju. Susza w regionie (dotyka także część Argentyny) trwa od 2019 roku i przyczyniają się do niej wyższe temperatury związane ze zmianą klimatu.
Pożary
- Kanada - tegoroczny sezon pożarów bije poprzednie o kilka długości. Nigdy nie spaliło się tyle lasów, co teraz, a nawet najgorszy dotychczasowy sezon pożarów nie był w połowie tak zły, jak ten. Spłonęło 150 tys. kilometrów kwadratowych, a więc prawie połowa powierzchni Polski. Naukowcy potwierdzili, że są one związane z globalnym ociepleniem - przez zmianę klimatu ekstremalne warunki, które sprzyjają pożarom, były dwukrotnie bardziej prawdopodobne.
- Teneryfa - pożar po wielu dniach suchej, gorącej i wietrznej pogody. Na hiszpańskiej wyspie spłonęło 2600 hektarów.
- Grecja - tegoroczne pożary w Grecji są największymi w historii Unii Europejskiej. Dotychczas spłonęło 730 kilometrów kwadratowych, zginęło co najmniej 20 osób.
- Hawaje - gwałtowny pożar na wyspie Maui na Hawajach zupełnie zniszczył miasto Lahaina. Zginęło co najmniej 115 osób, ale setki wciąż uznaje się za zaginione. To najgorszy pod względem liczby ofiar pożar we współczesnej historii USA.
Sztormy tropikalne
- Kalifornia - burza tropikalna Hilary uderzyła w sierpniu w Kalifornię. Do takiego zdarzenia doszło tylko kilka razy z w historii. Spowodowała powodzie błyskawiczne, osuwiska, zerwane mosty i drogi.
- Floryda - pod koniec sierpnia Idalia uderzyła w wybrzeże Florydy jako huragan 4. kategorii (z pięciu możliwych). Prognozowano m.in. ekstremalnie groźną falę wezbraniową wysokości nawet prawie pięciu metrów.
- Mjanma, Bangladesz - cyklon Mocha, który powstał w maju, był jednym z najsilniejszych sztormów w historii, które uderzył w wybrzeże Mjanmy.
Blaknięcie koralowców
- USA - Morska fala upałów wokół Florydy spowodowała silny epizod blaknięcia koralowców. Dla raf w regionie niebezpieczna jest temperatura wody powyżej 30 stopni, zaś w lipcu dochodziła ona do 37-38. Blaknięcie jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla raf. Koralowce tracą symbiotyczne glony i inne organizmy i pozostają białe szkielety (stąd nazwa "blaknięcie"). Rafa może zregenerować się po takim epizodzie, jednak często będzie mniejsza i słabsza. Powtarzające się lub ekstremalne morskie fale upałów prowadzą do jej śmierci.
