Zakaz handlu w niedziele właśnie wszedł w życie. Oto, co trzeba na ten temat wiedzieć

Zakaz handlu w niedziele to pewne wyzwanie dla dużych sieci. Będą próbować dostosować się z jednej strony do potencjalnych niższych przychodów w związku z mniejszą liczbą dni handlowych, a z drugiej do możliwości zwiększonego obłożenia w dni bezpośrednio poprzedzające niedziele objęte zakazem (piątki i soboty).

Biedronka jak na razie powtarza, że cały czas prowadzi analizy ewentualnych zmian. "Kluczowi w całym procesie są klienci, którzy oczekują dostępu do świeżych towarów na półkach oraz sprawnej obsługi kasowej. W związku z tym będziemy starali się zapewnić jak największą obsadę w sklepach w czasie zwiększonego ruchu klientów, którego spodziewamy się głównie w piątki oraz soboty, a także w poniedziałki następujące po wolnych niedzielach" - pisze biuro prasowe Jeronimo Martins Polska, właściciela tej sieci, w przesłanej next.gazeta.pl informacji.

Carrefour nie wyklucza zmian, jednak nie będą one narzucane odgórnie. "Decyzje o sposobie pracy sklepów będą więc jak dotychczas podejmowane lokalnie przez ich dyrektorów. Nie stosujemy więc ogólnej nowej reguły, a tylko wybrane sklepy zmienią godziny otwarcia dla klientów w piątki i soboty" - odpowiada nam sieć. Także organizacja pracy zasadniczo się nie zmieni. "Zmiana stylów zakupowych konsumentów w nowym otoczeniu prawnym na pewno będzie dla sieci ogromnym wyzwaniem - będziemy to obserwować i szukać najlepszych rozwiązań z dbałością o klientów i zespoły pracujące w sklepach" - pisze Carrefour. 

Auchan informuje, że od 1 marca wszystkie sklepy w soboty będą otwarte od 7 rano. "Odnośnie przedłożonych godzin zamknięcia - lokalnie, tam gdzie galeria handlowa planuje przedłużenie godzin - sklep będzie się dostosowywał. Wtedy lokalnie będziemy informować klientów oraz na stronie www.auchan.pl" - odpowiada next.gazeta.pl biuro prasowe Auchan.

Sieć Netto poinformowała, że wydłuży godziny pracy niektórych swoich sklepów w piątki i soboty przed wolnymi niedzielami. - Żaden z pracowników nie będzie musiał zaczynać pracy zaraz po północy w poniedziałek, jak ma to miejsce w sklepach konkurencji - zapewnia firma.

Kaufland nie planuje zmian organizacji pracy, bo, jak twierdzi, już teraz godziny otwarcia sklepów są dostosowane do oczekiwań klientów. "Punkty handlowo-usługowe, zlokalizowane w pasażach handlowych marketów Kaufland, będą nieczynne w niedziele objęte ograniczeniami handlu. Wyjątkiem będą apteki z osobnym wejściem lub okienkiem, przez które prowadzona jest sprzedaż" - czytamy w przesłanym nam komunikacie.

Te przystosowania nie wszystko. Sklepy, by przygotować do działania w poniedziałek po jednodniowej przerwie, mogą zacząć pracę już po północy z niedzieli na poniedziałek. 

Takie wcześniejsze poniedziałkowe dyżury rozważa Lidl. - W związku ze zmianami legislacyjnymi aktualnie testujemy model organizacji pracy, który pozwala pracownikom sklepów na rozpoczynanie poniedziałkowej zmiany nie wcześniej niż o godz. 5.00 - wierzymy, że komfort pracy ma kluczowe znaczenie dla zadowolenia naszych zespołów - mówi Anna Durzyńska, Dyrektor Personalny Lidl Polska. Według związkowców podobny krok ma rozważać Biedronka, choć oficjalnie ta sieć nie podaje żadnych informacji na ten temat, podkreślając tylko, że "ewentualne zmiany w tym zakresie zostaną wypracowane w zgodzie z obowiązującym prawem oraz po konsultacjach z pracownikami".

Także Tesco rozważa, by w poniedziałek po wolnej niedzieli praca w niektórych placówkach zaczynała się wcześniej, już od godziny 0:15. Takim planom stanowczo sprzeciwiają się związkowcy.

W ustawie o zakazie handlu przewidziano 32 wyjątki. Jest to m.in. handel w internecie i automatach, stacje paliw, a także m.in. piekarnie i cukiernie, ale "przeważająca działalność" takich sklepów musi polegać na handlu pieczywem. Handel w niedziele będą poza tym prowadzić m.in. kwiaciarnie oraz sklepy z pamiątkami i dewocjonaliami (na podobnej zasadzie jak piekarnie), saloniki prasowe, poczty, apteki, sklepy na dworcach, lotniskach, strefach wolnocłowych, w szpitalach i więzieniach. Normalnie pracować będą skupy warzyw, owoców, punkty odbioru mleka itd. Nie będzie problemu na jarmarkach i sklepach "w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku". Zakupy bez ograniczeń zrobimy w małych sklepach, ale pod warunkiem, że za ladą stanie właściciel i w automatach.

Galerie handlowe mogą być otwarte. Zakaz nie dotyczy bowiem na przykład aptek, kin czy restauracji i te punkty będą mogły normalnie działać. Teraz to, czy dana galeria zdecyduje się działać w niedziele objęte zakazem, zależeć będzie od ustaleń między zarządzającą nią firmą a najemcami.

Takie rozmowy prowadzi na przykład poznańska galeria Posnania. "W niehandlowe niedziele otwartych będzie ponad 40 lokali kulturalno-rozrywkowych, takich jak kino, restauracje i kawiarnie, klub fitness, kręgielnia czy punkty usługowe. Jako zarządca Posnanii gwarantujemy wszystkim najemcom, którzy podejmą taką decyzję, możliwość działania" - poinformowało nas biuro prasowe. 

Unibail-Rodamco, zarządca m.in. warszawskiej Arkadii i Galerii Mokotów czy wrocławskiej Wroclavii podaje, że klienci będą mogli odwiedzać lokale niehandlowe, jak kina, kluby fitness czy restauracje będą otwarte. "W świetle mającej obowiązywać od 1 marca 2018 roku ustawy tego typu lokale mogą być otwarte we wszystkie niedziele, tak jak dotychczas były czynne w dni wolne od handlu, takie jak choćby 11 listopada. Jako zarządca mamy więc obowiązek umożliwić najemcom, działającym w świetle prawa, normalne funkcjonowanie ich lokali zgodnie z umową najmu" - czytamy w przesłanym next.gazeta.pl komunikacie. To nie wszystko. "Ponadto od 9 marca próbnie wydłużymy godziny otwarcia centrów w piątki i soboty do godz. 23.00. Będziemy bacznie obserwować rezultaty zmian i na tej podstawie wprowadzać korekty, jeśli będą konieczne" - podaje rzecznik Unibail-Rodamco Polska, Monika Lewczuk-Kuropaś. Wydłużone godziny dotyczą Arkadii, Galerii Mokotów, Galerii Wileńskiej i Wroclavii.

W Galerii Krakowskiej godziny pracy się nie zmienią. - Kwestię prowadzenia działalności w myśl postanowień nowej ustawy w sklepach i lokalach znajdujących się na jej terenie pozostawiamy do indywidualnej decyzji najemców - mówi dyrektor Galerii Krakowskiej Jarosław Szymczak. - Decyzja ta została podjęta na okres próbny; będziemy obserwować, jak ta zmiana zostanie przyjęta - czytamy w przesłanym nam oświadczeniu dyrektora.

Według ekspertów PwC, z powodu ustawy centra handlowe, szczególnie te małe, mogą mieć problemy. Około 30 proc. umów najmu może być w najbliższym czasie renegocjowanych - sklepy będą chciały uwzględnić spodziewany spadek obrotów.

Więcej na ten temat piszemy tutaj: Umowy najmu masowo do zmiany. Jak obejść zakaz handlu? Rusza zabawa w kotka i myszkę

Radosław Knap, dyrektor generalny Polskiej Rady Centrów Handlowych, powiedział "Rzeczpospolitej", że "zdecydowana większość galerii handlowych w największych i dużych miastach będzie otwarta 11 marca".

W związku z wejściem w życie budzącej wiele emocji ustawy ograniczającej handel w niedziele, pojawiają się głosy, że część sklepów będzie chciała zakaz omijać, wykorzystując na przykład owe 32 wyjątki. Teoretycznie wystarczy, że sklep zacznie wypiekać pieczywo czy sprzedawać kwiaty. Jest tutaj jeden haczyk - sprzedaż pieczywa czy kwiatów musi być przeważającą działalnością. Jak wyjaśnia zapis w ustawie, to "oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej".

Innym pomysłem były tak zwane show roomy. Mówił o tym prezes Top Secret. Miałoby to polegać na tym, że sklepy byłyby otwarte w niedziele, ale jako placówki pokazowe, nie handlowe. Klienci mogliby sobie towar obejrzeć, a potem kupić przez internet - jako że handel w sieci w niedziele jest dozwolony. Jednak, jak podaje portal tvn24bis.pl, jak na razie Top Secret nie będzie tego pomysłu realizować.

Forum Obywatelskiego Rozwoju, twierdzi, że prawo można ominąć dzięki zezwoleniu na sprzedaż z automatów. Ustawa bowiem nie precyzuje, gdzie można je ustawiać. Według FOR, to luka, która sprawia, że w takich automatach będzie można kupować "symbole towarów" (na przykład sprzętu AGD czy telewizora), a potem odbierać je w wyznaczonym punkcie.

Jest jeszcze kwestia sklepów na dworcach. Będą one mogły prowadzić działalność pod warunkiem, że wiązać się to będzie z bezpośrednią obsługą podróżnych. Pojawiają się spekulacje, że to może sprawić, że na przykład będą wymagać okazania biletu.

Pytanie tylko, czy duże sieci naprawdę będą chciały próbować prawo omijać. Raczej trudno to zakładać. Prezes Jeronimo Martins Polska już zapowiedział, że nie zamierza tego robić. Znacznie bardziej prawdopodobne jest, że sklepy zmienią system pracy w inne dni, przyzwyczajając klientów do robienia większych zakupów na przykład w soboty. Zakaz handlu w niedziele to także dodatkowa stymulacja, by coraz mocniej stawiać na handel internetowy, co zresztą już od pewnego czasu widać, szczególnie w przypadku sieci odzieżowych czy obuwniczych.

Za złamanie zakazu przedsiębiorcy grozi kara grzywny - od 1000 do 100 tys. zł, a za "złośliwe lub uporczywe działania naruszające przepisy" grzywna albo ograniczenie wolności.

Kontrole będzie przeprowadzać Państwowa Inspekcja Pracy. Jak podkreśla w komunikacie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, "inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania kontroli bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy".

- Szczególnie istotne jest, aby wszyscy rozumieli nie tylko prawny, ale także społeczny aspekt przyjętych rozwiązań. Na dziś zakładamy dobrą wolę wszystkich stron, zakładamy że nie będzie prób obchodzenia przepisów - mówi wiceminister Stanisław Szwed.

Wcześniej minister Elżbieta Rafalska mówiła, że w przypadku prób omijania zakazu, ustawa będzie nowelizowana.

Według resortu, zmiany w prawie nie powinny negatywnie wpłynąć na rynek pracy. Tłumaczy to dobrą sytuacją na rynku pracy i niedoborami pracowników, podając, że tylko w handlu brakuje ich około 150 tys.

Ministerstwo, razem z Państwową Inspekcją Pracy, przygotowało też odpowiedzi na wiele pytań związanych z nową ustawą. Można je przeczytać tutaj.