Od miesięcy rząd chwali się znakomitymi wynikami budżetu. Zamiast wysokiego deficytu mamy w nim niespodziewaną nadwyżkę. Złożyła się na to rekordowo wysoka wpłata z zysku NBP, która przekroczyła 8 mld zł. Do tego doszły lepsze od oczekiwań wpływy z podatków. Zwłaszcza z najważniejszego z punktu widzenia budżetu – VAT. Po pierwszym półroczu VAT dał budżetowi o 17,5 mld zł więcej niż w tym samym okresie zeszłego roku. Rząd twierdzi, że to głównie efekt skutecznej walki z oszustami, uszczelnienia systemu i poprawy ściągalności podatków.
Z danych Ministerstwa Finansów wynika jednak, że w pierwszym półroczu 2017 r. w ramach zwrotu VAT urzędy skarbowe oddały podatnikom o przeszło 10 mld zł mniej niż w pierwszym półroczu 2016 r. Wtedy było to przeszło 48 mld zł, teraz niespełna 38 mld zł.
Dlaczego Ministerstwo Finansów opóźnia zwroty VAT
- Formalnie resort finansów tłumaczy, że powodem niższych zwrotów VAT jest zmiana przepisów. Mówi, że musi sprawdzać te przypadki, w których zasadność zwrotu podatku budzi wątpliwości – tłumaczy serwisowi Next.gazeta.pl Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, główna ekonomistka konfederacji Lewiatan. – Tak naprawdę chodzi jednak o zachowanie płynności budżetu państwa – dodaje.
- Na te 10 mld zł niższych zwrotów składa się z pewnością kilka przyczyn – zauważa Przemysław Hinc, doradca podatkowy, członek zarządu PJH Doradztwo Gospodarcze. Wymienia odwrotne obciążenie podatkiem VAT przy usługach budowlanych. – To nowość. Firmy budowlane boją się występować o zwrot VAT, bo obawiają się popełnienia błędów. Czekają na urzędowe interpretacje przepisów – mówi doradca. Jego zdaniem z wnioskami o zwrot VAT czekają nawet duże firmy budowlane.
Przemysław Hinc mówi jednak, że urzędy wstrzymują zwroty VAT także po to, by poprawić stan budżetu państwa. – Prowadzą dodatkowe czynności, które przedłużają termin zwrotu podatku. Nie wahają się przed wchodzeniem w spory z podatnikami. Za parę lat, jak sądy administracyjne rozstrzygną spór na korzyść podatnika, zwrócą pieniądze. Ale na razie mogą pokazać lepsze wyniki budżetu – mówi doradca podatkowy.
Także zdaniem Ireny Ożóg, byłej wiceminister finansów, wstrzymywanie zwrotów VAT ma na celu poprawienie obrazu budżetu państwa na krótką metę. – Ministerstwo Finansów zastosowało w tym celu kilka sztuczek. To wcześniejsze zwroty VAT w grudniu zeszłego roku. Teraz mamy opóźnienie tegorocznych zwrotów. Do tego dochodzą zmiany w rozliczaniach VAT, choćby odwrócona płatność w budownictwie czy likwidacja kwartalnych rozliczeń – wylicza. – Dlatego nie przywiązywałabym specjalnej wagi do bieżących danych na temat deficytu budżetu.
O tym, jaki jest jego stan przekonamy się po zakończeniu roku – mówi była wiceminister finansów. Jej zdaniem na razie warto patrzeć na deficyt łącznie z poziomem zadłużenia państwa. – A dług publiczny szybko rośnie. Przekroczył już magiczną granicę 1 bln zł. Wszystko to w okresie dobrej koniunktury gospodarczej – zwraca uwagę Irena Ożóg.
– Gdyby w budżecie było tak dobrze, jak to pokazują rząd i Ministerstwo Finansów, nie próbowałyby wyciągnąć dodatkowych pieniędzy z kieszeni podatników. A temu miała przecież służyć choćby opłata drogowa, z której po fali krytyki rząd się ostatecznie wynikał. Prób ściągnięcia z nas dodatkowych pieniędzy jest jednak znacznie więcej – dodaje.
Wstrzymany zwrot VAT niebezpieczny dla firm
- Dla przedsiębiorstw, szczególnie mniejszych i tych, które potrzebują pieniędzy na bieżącą działalność, wstrzymanie zwrotu VAT to poważny problem – mówi Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek. – Będą płacić podatki i składki, ale ograniczą wypłaty dla kontrahentów. W ten sposób utworzy się łańcuszek zaległości. Dlatego wstrzymywanie zwrotów VAT, po to by poprawić wyniki budżetu państwa, to wielka nieodpowiedzialność ze strony Ministerstwa Finansów – twierdzi ekonomistka z Lewiatana.
Jej zdaniem, jeśli do normalnych zatorów płatniczych, tych związanych z trudnościami w prowadzeniu działalności gospodarczej, dokładają się zatory wywołane przez fiskusa, to dla wielu firm oznacza to poważne problemy z płynnością finansową.
Także Irena Ożóg nie ma wątpliwości: Wstrzymywanie zwrotów VAT oznacza pogorszenie płynności finansowej firm i może mieć wpływ na pogłębienie się zatorów płatniczych.
Tymczasem zatory to jeden z największych problemów polskiego biznesu. Nie ma chyba firm, które nie zetknęły się z tym zjawiskiem. Opóźnione płatności od kontrahenta powodują problemy w firmie, która w związku z tym sama opóźnia regulowanie swoich zobowiązań kolejnym kontrahentom. W ten sposób tworzą się łańcuszki zaległości, zwane zatorami.
- Opóźnianie zwrotów VAT stoi w pewnej sprzeczności z planami drugiego z resortów wicepremiera Morawieckiego, czyli Ministerstwa Rozwoju [Morawiecki kieruje też Ministerstwem Finansów] – mówi Irena Ożóg. I tłumaczy, że chodzi o propozycję karania firm, które zwlekają z zapłatą kontrahentom dłużej niż 120 dni. Firmy takie miałyby ponosić dość dotkliwe konsekwencje podatkowe.
- Wstrzymanie zwrotu VAT może być szczególnie bolesne dla firm, które stosują w rozliczeniach zerową stawkę VAT, bo kwoty zwrotu są wtedy zwykle wyższe – mówi Przemysław Hinc.
Ale problemy mogą mieć jego zdaniem wszystkie firmy, którym urząd skarbowy wstrzyma zwrot podatku. Zwłaszcza jeśli i bez tego mają problemy z płynnością finansową. – W takich przypadkach ich kłopoty mogą się jeszcze pogłębić – twierdzi doradca podatkowy. – Mogą stracić zdolność regulowania swoich należności. Nie tylko wobec kontrahentów. Firmy mogą też opóźniać wypłaty dla pracowników. Mogą być zmuszone do sięgania po kredyty. A to podnosi koszty działalności - wylicza.
- Wszystko to może się skończyć większą liczbą upadłości – podsumowuje Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek. – To naprawdę bardzo nieodpowiedzialna polityka ze strony Ministerstwa Finansów. I problem dla całej gospodarki - powtarza.
***
