MANIFEST - ZATRZYMAJMY UBÓSTWO ENERGETYCZNE KOBIET
Jako koalicja Kobiety Przeciwko Ubóstwu Energetycznemu zwracamy się do polityczek i polityków o natychmiastowe podjęcie działań, które zakończą problem ubóstwa energetycznego w Polsce. Domagamy się realistycznej strategii i jej pilnej realizacji. Kolejna zima nie może znów być zagrożeniem dla zdrowia dziesiątek tysięcy osób w Polsce.
Koalicja Kobiety Przeciwko Ubóstwu Energetycznemu powstała, by ubóstwo energetyczne w Polsce stało się już tylko niechlubną historią. Jesteśmy aktywistkami, badaczkami, feministkami, które patrzą na ten problem z różnych perspektyw, mając jednocześnie wspólny cel: chcemy zainicjować realną zmianę. Oczekujemy debaty publicznej wokół ubóstwa energetycznego oraz wzmacniania osób dotkniętych ubóstwem energetycznym na poziomie lokalnym i ogólnopolskim. Skupiamy się na kobietach, ponieważ z badań wynika, że problem ten dotyczy ich w większej mierze i w dotkliwszy sposób, niż mężczyzn. Uważamy, że w dobie wielu kryzysów: klimatycznego, żywnościowego, energetycznego, usług publicznych, mieszkaniowego, walka z tym społecznym problemem powinna stać się priorytetem.
Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której niskie zarobki nie pozwalają opłacić wysokich rachunków za energię, a stan mieszkań lub domów nie pozwala na podstawowy komfort i ciepło. Według danych GUS z 2021 ok. 3 mln gospodarstw domowych jest prowadzonych przez samotnie mieszkającą kobietę lub matkę, która sprawuje nad kimś opiekę. Wśród tych gospodarstw 350 tysięcy, czyli 12 proc. doświadcza problemu ubóstwa energetycznego.
Zmagania kobiet dotkniętych ubóstwem energetycznym mają wielowymiarowy charakter. Doświadczanie ubóstwa oznacza znaczne obniżenie jakości życia. Istotne są konsekwencje zdrowotne, które są rezultatem nie tylko przebywania w niedogrzanych, zawilgoconych pomieszczeniach. Pogarsza się również zdrowie psychiczne jako wynik długotrwałego stresu. Szczególnie dotkliwe jest to dla kobiet doświadczających przemocy domowej. Utrudnione warunkami termicznymi prowadzenie życia społecznego, prowadzi do wycofania i izolacji społecznej.
Doświadczenie ubóstwa energetycznego to także zwiększony wysiłek fizyczny: zakupu opału, jego przechowywania i systematycznego dokładania opału do pieca.
W świetle badań jasnym staje się, że kobiety są jedną z grup społecznych, które są szczególnie narażone na ubóstwo energetyczne. Niższe zarobki kobiet, konstrukcja systemu emerytalnego, kulturowe oczekiwania, takie jak presja wychowywania dzieci i niepodejmowania pracy, czy sprawowanie bezpłatnej pracy opiekuńczej nad seniorami, np. rodzicami, sprawiają, że ubóstwo energetyczne ma kilka konkretnych twarzy. To przede wszystkim twarz starszej samotnej kobiety, walczącej o to, by w skrawku domu czy mieszkania mieć, choć odrobinę ciepła. Jej walka to codzienne wyjścia po opał, dogrzewanie alternatywnymi źródłami ciepła, z których korzystanie nierzadko jest niebezpieczne. To ciągłe proszenie o pomoc rodziny i sąsiadów, którzy podejmują się niewielkich napraw, nie oczekując za to zapłaty. Kobieta w ubóstwie energetycznym to także opiekunka. To opiekunka dorosłej osoby chorej lub osoby z niepełnosprawnością, która nie jest w stanie pomóc w obowiązkach domowych oraz nie może pójść do pracy. Jedna pensja lub zasiłek musi wystarczać takiej kobiecie na jedzenie i opłaty. By poradzić sobie z tą sytuacją, osoby te nie ogrzewają całych domów czy mieszkań, a jedynie jedno pomieszczenie. To, w którym spędzają razem całe dnie. Ubóstwo energetyczne ma również trzecie oblicze - samotnej matki, która wychowuje dzieci w mieście, w którym czasy przemysłowej świetności dawno już przeminęły.
To kobiety są biologicznie bardziej wrażliwe na dyskomfort termiczny. Badania mówią również, że kobiety dotkliwiej odczuwają skutki kryzysu klimatycznego. Wynika to m.in. z wielowymiarowej dyskryminacji w życiu społecznym i politycznym, utrudnionego dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej, zwłaszcza w krajach globalnego Południa. Kobiety są bardziej narażone na skutki konfliktów, m.in. dlatego że ze względu na obowiązki opiekuńcze nie mogą z łatwością zmienić miejsca zamieszkania.
Chcemy, by wszystkie kobiety w Polsce czuły się bezpieczne. Działamy w Polsce na rzecz równych płac i emerytur, kraju ogrzanych domów, gdzie powszechne są odnawialne źródła energii, czyste źródła ciepła, smog to tragiczna przeszłość, gdzie mamy pewność, że kryzys klimatyczny został zatrzymany. Domagamy się Polski, gdzie państwo troszczy się o swoje obywatelki i obywateli, a solidarność, wzajemna troska i zaufanie nie są pustymi sloganami, lecz codziennością naszych relacji.
Nasze działania i postulaty wynikają z popartego badaniami, doświadczeniem i wiedzą, fundamentalnego założenia, że nie jest możliwe, by osoba w kryzysie ubóstwa energetycznego, wyszła z niego samodzielne. Jest ono szczególnie istotne i wyraźne w świecie pogłębiających się kryzysów: inflacyjnego, cen energii, klimatycznego, mieszkaniowego, czy usług publicznych oraz ogromnego kryzysu przemocy domowej. W celu przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu kobiet oraz łagodzenia jego skutków domagamy się:
- Rozwoju budownictwa komunalnego i alternatywnych form mieszkaniowych;
- Pełnego prefinansowania inwestycji w ocieplanie budynków, wymiany źródeł ciepła i instalacji energetycznych w programach pomocowych;
- Uczynienia dla państwa priorytetu z rozwoju alternatywnych źródeł energii (OZE)
- Rozwoju spółdzielczości energetycznej i ułatwienia włączania się w sprawiedliwą transformację obywatelkom
- Systemowego przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet.
W roku wyborczym będziemy wspólnie o nich mówić i działać na rzecz ich realizacji. W Polsce naszych marzeń nie ma miejsca na ubóstwo energetyczne kobiet. Dlatego zwracamy się do polityczek i polityków o realistyczną strategię walki z ubóstwem energetycznym i natychmiastowe podjęcie działań. (Lista sygnatariuszek manifestu poniżej:)
- Karolina Skowron-Baka, Dyrektorka Zarządzająca, Akcja Demokracja
- dr hab. Agnieszka Graff, Ośrodek Studiów Amerykańskich UW
- prof. Monika Płatek
- Renata Kim
- Marta Lempart
- dr hab. Elżbieta Korolczuk, Uniwersytet Warszawski
- Marta Puczyńska
- Bożena Przyłuska
- Dorota Łoboda
- Dominika Lasota, Inicjatywa Wschód
- Wiktora Jędroszkowiak, Inicjatywa Wschód
- Julia Maciocha
- Małgorzata Tarasiewicz, Prezeska Network of East-West Women,
- Aleksandra Knapik-Gauza, Dziewuchy Dziewuchom Łódź
- Agnieszka Wierzbicka
- Magdalena Gałkiewicz, Dziewuchy Dziewuchom Łódź
- Małgorzata Wochowska, Polonijna Rada Kobiet
- Ilona Motyka, Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet BABA
- Agnieszka Wywrot, Fundacja HerStory
- dr Zofia Łapniewska
- Kamila Kadzidłowska, Rodzice dla Klimatu
- Anna Spurek, COO Green REV Institute
- Agata Chełstowska, Uniwersytet Jagielloński
- Agnieszka Liszewska, Rodzice dla Klimatu
- Lena Bielska, prezeska fundacji Herstory
- Magdalena Szewciów, wiceprezeska fundacji Herstory
- Marta Stożek, fundacja Herstory
- Aneta Dekowska
- dr Joanna Mazurkiewicz, Instytut Badań Strukturalnych
- Aleksandra Prusak, Instytut Badań Strukturalnych
- Izabella Miklaszewska
- dr Aleksandra Różalska Ośrodek Naukowo-Badawczy Problematyki Kobiet Uniwersytetu Łódzkiego
- Inga Kuźma, Centrum Innowacji Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego
- Ewa Kamińska-Bużałek, Fundacja Łódzki Szlak Kobiet.
- Jadwiga Klata, Ruch Solidarności Klimatycznej
Działania Koalicji i tezy z Manifestu oparte są o badania Instytutu Badań Strukturalnych.
