Odsetki ustawowe są najbardziej powszechną formą zadośćuczynienia za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych. Dzięki nim obie strony nie muszą wykazywać swoich strat. Muszą jedynie udowodnić okres zwłoki oraz wysokości kwoty, którą jest im dłużna druga strona. O odsetki ustawowe mogą ubiegać się nie tylko osoby prowadzące działalność gospodarczą, ale też ci, którzy przedsiębiorcami nie są. Należy pamiętać, że odsetki od sumy pieniężnej należą się wyłącznie wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. Co to oznacza? Możemy ubiegać się o odsetki ustawowe od drugiej strony, jeśli dysponujemy umową, która poświadczy, że minął termin spodziewanej zapłaty lub orzeczeniem sądu (np. w sprawie o zaległe alimenty).
Do 2015 roku wysokość odsetek ustalała Rada Ministrów, jednak od 2016 roku robi to Minister Sprawiedliwości. Kalkulator odsetek ustawowych to urządzenie dostępne na wielu stronach internetowych, które wyliczy należne nam odsetki. Uwzględni przy tym dni ustawowo wolne od pracy (te pomija się w naliczaniu odsetek). Istnieje prosty wzór na obliczenie odsetek ustawowych: (kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stopy odsetek) : 365 dni. Wynik tego działania wskaże liczbę należnych odsetek. Skorzystanie z kalkulatora odsetek pomoże nam uniknąć pomyłki. Należy tylko wpisać należną kwotę, termin, do którego miała wpłynąć i datę tego dnia, na który chcemy wyliczyć odsetki. Obecnie odsetki za opóźnienie to 7% rocznie, a wysokość odsetek ustawowych 5%, jednak co roku wartości te mogą się zmieniać.
Termin zapłaty wierzytelności może być wyznaczony przez właściwy organ (np. sąd). Jeśli termin ten wypadnie w dzień ustawowo wolny od pracy, czyli w niedzielę lub święto, termin ten przesuwa się na dzień następny.
Zawierając umowę można zawrzeć w niej zapis o odsetkach umownych, czyli takiej wysokości odsetek, która odpowiada obu stronom. Wyraża się je albo w procentach, albo w wielokrotności odsetek ustawowych. Nie mogą one większe niż dwukrotność odsetek ustawowych (czyli obecnie nie większe niż 10%).