Ani umowa bezpłatnego użytkowania, ani umowa użyczenia nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi temu podlega oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Umowa użyczenia
Użyczenie uregulowane jest w art. 710 - 719 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej: Kc). Jest to umowa, na podstawie której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu - przez czas oznaczony albo nie oznaczony - na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Przedmiotem użyczenia może być każda rzecz, zarówno oznaczona co do tożsamości, jak i co do gatunku, jeżeli nadaje się do używania. Dający rzecz w użyczenie nie musi być jej właścicielem, wystarczy, aby był posiadaczem - samoistnym lub zależnym - albo nawet tylko dzierżycielem.
Biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej, takie jak koszty konserwacji, bieżących remontów, czy drobnych napraw i nie może żądać ich zwrotu od użyczającego.
Umowa użyczenia może być zawarta w dowolnej formie, chociaż dla celów dowodowych lepiej dokonać jej ustaleń na piśmie; niezastosowanie formy pisemnej nie powoduje jednak nieważności dokonanych czynności.
Użyczenie jest umowa cywilnoprawną, co oznacza, że czynność wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron tej umowy.
Bezpłatne użytkowanie nieruchomości
Czym innym natomiast bezpłatne użytkowanie nieruchomości . Jest to ograniczone prawo rzeczowe polegające na wyrażeniu przez właściciela nieruchomości zgody na obciążenie jej prawem do nieodpłatnego korzystania przez podatnika. Prawo to wyraża art. 252 Kc, zgodnie z którym rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).
Ani umowa bezpłatnego użytkowania, ani umowa użyczenia nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
Oddanie przez wspólnika spółce do nieodpłatnego używania rzeczy lub praw majątkowych
Opodatkowaniu podlega natomiast umowa spółki (art. 1 ust. 1 lit. k ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450, dalej: ustawa o pcc) oraz zmiana umowy (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawa o pcc). W przypadku umowy spółki cywilnej za jej zmianę uważa się m.in .:
wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki,
oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania (art. 1 ust. 3 pkt 1 upcc).
W obu przypadkach może dojść do nieodpłatnego korzystania z nieruchomości wspólnika:
w pierwszym przypadku na podstawie samej umowy spółki określającej wkład wspólnika polegający na ustanowieniu na rzecz spółki prawa do korzystania z jego nieruchomości,
w drugim przypadku na zawarciu ze spółką umowy użyczenia albo ustanowieniu na jej rzecz prawa użytkowania nieruchomości (poza wniesieniem wkładu).
Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wszystkie wymienione wyżej sytuacje
Zgodnie z art. 861 Kc wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wkład do spółki cywilnej może więc polegać na przeniesieniu własności nieruchomości (na wszystkich wspólników) albo na wniesieniu prawa do używania rzeczy. Oznacza to, że wspólnik nie wnosi do spółki rzecz na własność, a jedynie do czasowego korzystania. Wspólnik jest wówczas nadal właścicielem wniesionej rzeczy, a pozostali wspólnicy mogą z niej korzystać dla potrzeb działalności spółki. Przy takim rozwiązaniu korzystanie z rzeczy przez spółkę wynika z umowy spółki.
Czym innym jest oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania (zmiana umowy spółki). Może wynikać zarówno z zawarcia umowy użyczenia, jak i bezpłatnego użytkowania. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy spółka korzysta nieodpłatnie z nieruchomości na podstawie umowy użyczenia, albo na podstawie ustanowienia na jej rzecz użytkowania - obie te formy mieszczą się pojęciu zmiany umowy spółki osobowej . Oznacza to, że obie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych według stawki 0,5%.
Podstawę opodatkowania stanowi roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy oddanej do nieodpłatnego używania (art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. e ustawy o pcc), przy czym, w przypadku zawarcia umowy na czas nieokreślony podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem podatnika:
wartość świadczeń za lat 10 albo
wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy (art. 6 ust. 6-7 ustawy o pcc).
Reasumując, we wszystkich sytuacjach, których spółka korzysta bezpłatnie z nieruchomości należącej do wspólnika należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych według stawki właściwej dla umowy spółki.
Podstawa prawna:
- art. 252, art. 710-719, art. 861 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.), - art. 1 ust. 1 lit. k, art. 1 ust. 3 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. e, art. 6 ust. 6-7 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450).
Odpowiedź udzielona: 17 marca 2009 r.
Źródło: PortalFK.pl
