Jak przypomina w swoim raporcie Najwyższa Izba Kontroli, spółka GetBack skupowała długi, jednocześnie sama wspierając się w tym celu długiem w postaci emitowanych obligacji. Działała przy tym bardzo agresywnie - w latach 2014-2017 jej aktywa i zobowiązania rosły w szaleńczym tempie - zobowiązania spuchły z 223,9 mln zł do blisko 3 mld zł.
Jednocześnie spółka pokazywała sfałszowane wyniki finansowe, a także m.in. manipulowała wyceną pakietów wierzytelności. Z drugiej strony - budowała swoją wiarygodność debiutując w 2017 r. na warszawskiej giełdzie. Dopuszczone do obrotu na głównym rynku giełdowym były także feralne obligacje korporacyjne GetBack.
NIK bardzo krytycznie o działaniach UKNF
W raporcie Najwyższej Izby Kontroli najmocniej dostaje się Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędowi KNF. W opinii NIK, organy nadzoru mimo posiadanych uprawnień nie kontrolowały GetBacku.
KNF i jej Urząd na odpowiednio wczesnym etapie nie wykryły nieprawidłowości w działalności GetBack oraz w procesie oferowania i sprzedaży papierów wartościowych. Wskutek tego organ nadzoru nie zrealizował swojego ustawowego celu, jakim jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego bezpieczeństwa oraz ochrony jego uczestników
- czytamy w raporcie NIK. Instytucja zwraca uwagę, że KNF po wydaniu we wrześniu 2012 r. zezwolenia dla GetBack na zarządzanie wierzytelnościami funduszy inwestycyjnych, przez pięć lat nie przeprowadziła w spółce ani jednej kontroli w celu weryfikacji, czy posiada ona stabilną sytuację finansową i prawidłowo wykonuje zadania. Gdyby do rzetelnej kontroli doszło, nieprawidłowości udałoby się wykryć wcześniej niż wiosną 2018 r.. Wtedy cały system GetBack zaczął się walić, gdy okazało się, że spółka ma problem z wykupem wyemitowanych obligacji korporacyjnych.
NIK przekonuje, że Urząd Komisji Nadzoru Finansowego posiadał informacje wskazujące na "wysoce agresywny model działania" GetBack na rynku wierzytelności. KNF nie sprawowała także rzetelnego nadzoru nad towarzystwami funduszy inwestycyjnych, zobowiązanymi do nadzorowania czynności GetBack.
Mimo kontroli w bankach, nie wykryto także nielegalnych praktyk związanych z agresywną sprzedażą obligacji firmy windykacyjnej. NIK ma też za złe UKNF, że ten dopiero na początku 2017 r. zwrócił się do ministra finansów z wnioskiem o zmiany prawne, które sprawiałyby, że z klientami nabywającymi obligacji korporacyjne zawierano by stosowne umowy i edukowano by ich co do ryzyka inwestycji.
NIK uważa, że wcześniejsze wprowadzenie zmian w tym zakresie służyłoby zapewnieniu lepszej ochrony kupujących obligacje. Ułatwiłoby także dochodzenie roszczeń
- czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli.
Sprawa GetBack. Działania zaczęły się, gdy mleko się rozlało
Najwyższa Izba Kontroli przypomina, że UKNF rozpoczął kontrolę w GetBack dopiero w lutym 2018 r. Dwa miesiące wcześniej do UKNF, a także Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Giełdy Papierów Wartościowych, wpłynęło zawiadomienie sygnalisty, iż działalność GetBack "może nosić znamiona piramidy finansowej".
Co więcej, dopiero gdy w połowie kwietnia GetBack zaprzestać obsługi swoich zobowiązań, UKNF, UOKiK i Komisja Nadzoru Audytowego "podjęły intensywne działania w celu identyfikacji rodzajów i skali naruszeń przepisów przez GetBack, podmioty oferujące jej papiery wartościowe i audytorów badających sprawozdania finansowe spółki".
Kontrole NIK w towarzystwach funduszy inwestycyjnych wykazały m.in., że TFI nie monitorowały skuteczności działań windykacyjnych GetBack i nie dbały o prawidłową wycenę wartości aktywów funduszy.
Tyle, że nawet wobec tych działań NIK jest sceptyczny.
Działania organu nadzoru nie były w pełni rzetelne, przede wszystkim ze względu na brak wszczęcia postępowania administracyjnego wobec jednego z TFI, niepowiadomienie prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez inne TFI, niepowiadomienie Komisji Nadzoru Audytowego oraz Polskiej Izby Biegłych Rewidentów o nieprawidłowościach w działalności biegłych rewidentów, badających sprawozdania finansowe podmiotów nadzorowanych
- komentuje organ.
>>> Cymański o Banasiu: Mi jest ciężko uwierzyć, że jest przestępcą
GPW dała nagrodę, UOKiK pracował za długo
Nie tylko na KNF skupiła się krytyka Najwyższej Izby Kontroli ws. GetBack. Zarządowi Giełdy Papierów Wartościowych wytknięto m.in. przyznanie w lutym 2018 r. GetBackowi nagrody "za optymalne wykorzystanie rynków GPW". Wtedy znane już było zgłoszenie sygnalisty o nierzetelnych wycenach aktywów spółki. Dodatkowo NIK zarzuca brak nadzoru nad przygotowaniem dla zarządu GPW opinii o dopuszczeniu obligacji i akcji GetBack do obrotu giełdowego. Opinie te zawierały nieprawdziwe informacje m.in. co do rzeczywistych zobowiązań firmy windykacyjnej.
Stosunkowo łagodnie NIK potraktował Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zwraca uwagę, że działania UOKiK były w większości prawidłowe, niemniej niepełne i długotrwałe.
W jednym przypadku termin przekroczono o ponad 1,5 roku. Wpływało to niekorzystnie na sytuację osób, wobec których kierowane były agresywne działania windykacyjne spółki
- informuje Najwyższa Izba Kontroli w raporcie. NIK wypomina także prezesowi UOKiK, że ten nie zareagował na informację sygnalisty w grudniu 2017 r. o podejrzeniu piramidalnego charakteru działalności GetBack.
Podobnie NIK ocenia działania Rzecznika Finansowego, który interweniował, ale jego działania "w zdecydowanej większości przypadków były długotrwałe i - poza jednym przypadkiem - nieskuteczne". Także Ministerstwo Finansów mogło część przepisów wdrożyć wcześniej, tym samym szybciej podnosząc zakres ochrony osób nabywających obligacje korporacyjne.
