Podatek od spadku 2021 - kto musi go zapłacić? Zasady ogólne i zwolnienia [KWOTY, WYLICZENIA]

Podatek od spadku lub darowizny to danina, którą z zasady jesteśmy obowiązani zapłacić w związku z nabyciem spadku lub otrzymaniem darowizny. Często okazuje się jednak, że przysługuje nam zwolnienie. W jakich sytuacjach?

W przypadku poruszanego tematu, znaczenie ma ustawa o podatku od spadków i darowizn z 1983 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami. Właśnie ten akt prawny zawiera przepisy, które decydują o sposobie opodatkowania rzeczy i praw, które otrzymało się poprzez umowę lub dziedziczenie.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn - podstawa prawna

We wspomnianej wyżej ustawie opisane zostały też instytucje takie jak zapis lub zachowek. Przede wszystkim znajdziemy tam zwolnienia, które zostały przewidziane w przypadku podatku od spadków i darowizn. Kogo obejmują?

Podatek od spadku i darowizn - najważniejsze zasady

Przede wszystkim trzeba zastanowić się nad pytaniem: kto musi płacić podatek od spadku i darowizn? Obowiązek taki ciąży na osobach, które nabyły rzeczy lub prawa na drodze spadku, a wartość tych rzeczy przekracza przy tym kwotę wolną od podatku. Podatek ten należy zapłacić w przypadku następujących rodzajów nabycia własności:

• dziedziczenia;
• darowizny;
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
• zasiedzenia;
• zachowku (w niektórych przypadkach);
• nieodpłatnej renty, służebności lub użytkowania.

Podatek od spadku, a kwoty wolne - ile wynoszą?

Ustawodawca przewidział jednak trzy grupy podatkowe, gdzie nabycie rzeczy i praw nie wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od spadku do określonej wysokości. Przynależność do nich uzależniona jest od stopnia pokrewieństwa i powinowactwa: 

• I grupa - 9 637 zł: taka wysokość zwolnienia przysługuje małżonkowi, rodzicom, dziadkom, pradziadkom, dzieciom, wnukom, prawnukom, ale też macosze, ojczymowi, pasierbowi, rodzeństwu, teściom, synowej i zięciowi;
• II grupa - 7 276 zł: w przypadku takiej wysokości, ustawodawca przewidział zwolnienia dla zstępnych rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, zstępnych oraz małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwa małżonków, ale także co dla małżonków rodzeństwa małżonków i małżonków innych zstępnych;
• III grupa - 4 902 zł: takiej wysokości zwolnienie przysługuje pozostałym nabywcom.

W przypadku, gdy wartość nabytego spadku przekracza wymienione kwoty wolne, nabywca musi w terminie 30 dni złożyć w odpowiednim dla siebie urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe SD-3 lub SD-3/A (wraz z informacją o pozostałych podatnikach).

Podatek od darowizny i spadku 2021: jak się go oblicza? 

Bardzo istotne jest to, żeby podatek od darowizny i spadku obliczyć z uwzględnieniem właściwej skali podatkowej. Będzie to więc:

- dla I grupy (małżonków, rodziców itp.):

• 3 proc. do wartości do 10 278 zł;
• 308 zł 30 gr i 5 proc. nadwyżki ponad 10 278 zł dla wartości do 20 556 zł;
• 822 zł 20 gr i 7 proc. nadwyżki ponad 20 556 zł dla kwoty wyższej, niż 20 556 zł.

- dla II grupy (rodzeństwo rodziców, małżonków rodzeństwa itp.):

• 7 proc. do wartości do 10 278 zł;
• 719 zł 50 gr i 9 proc. nadwyżki ponad 10 278 zł dla wartości do 20 556 zł;
• 1644 zł 50 gr i 12 proc. nadwyżki ponad 20 556 zł dla kwoty wyższej, niż 20 556 zł;

- dla III grupy (pozostali nabywcy): 

• 12 proc. do wartości do 10 278 zł;
• 1233 zł 40 gr i 16 proc. nadwyżki ponad 10 278 zł dla wartości do 20 556 zł;
• 2877 zł 90 gr i 20 proc. nadwyżki ponad 20 556 zł dla kwoty wyższej, niż 20 556 zł.

Podatek od spadku opłaca się w terminie 14 dni od doręczenia płatnikowi decyzji o jego wysokości, którą ustalił organ podatkowy.  

Podatek od spadku po rodzicach i innych przedstawicielach I grupy podatkowej

Podatek od spadku lub darowizny może podlegać zwolnieniu wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki. Spośród przedstawicieli pierwszej grupy podatkowe,  pewną kwotę pieniędzy będą musieli zapłacić jedynie teściowie, zięć i synowa. Podstawowym warunkiem dla uzyskania zwolnienia jest zgłoszenie naczelnikowi urzędu skarbowego nabytych rzeczy lub praw do sześciu miesięcy od zarejestrowania aktu notarialnego, lub uprawomocnienia się postanowienia sądu, które stwierdza nabycie spadku. 

WAŻNE: Od 27 października 2020 roku jako zstępnych ustawa o podatku od spadków i darowizn traktuje również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 821). Ponadto za wstępnych uznaje się także osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.