W czwartek miało miejsce zaćmienie Słońca, na które w Polsce czekaliśmy od ponad 6 lat. Doczekaliśmy się, choć najlepszą część zjawiska, a więc zaćmienie obrączkowe mogli oglądać wyłącznie mieszkańcy terenów położonych na północnych krańcach Ameryki Północnej i Azji. W Polsce przyszło obserwować nam zaćmienie częściowe, które i tak było nie lada widowiskiem.
Spora część osób uwieczniła zaćmienie na fotografiach, które następnie masowo trafiły do sieci. I choć część zdjęć wygląda rewelacyjne, niektóre zwyczajnie się nie udały. A zdecydowanie najczęstszą przyczyną niepowodzeń było prześwietlenie przysłoniętego przez Księżyc Słońca. Jak zatem fotografować Słońce i zaćmienia Słońca? Tłumaczymy.
Fotografowanie aparatem
Osoby mające do dyspozycji aparat zadanie mają zdecydowanie ułatwione. Do fotografowania Słońca świetnie sprawdzą się zarówno aparaty kompaktowe z dużym zakresem ogniskowych (tzw. dużym zoomem), jak i lustrzanki cyfrowe lub bezlusterkowce.
W tym drugim przypadku konieczne jest jednak skorzystanie z teleobiektywu z długą ogniskową. W tym celu sprawdzić się powinny już popularne obiektywy 70-300 mm (w połączeniu z matrycą APS-C dadzą 105-450 mm), jednak oczywiście dłuższe obiektywy (lub ewentualnie telekonwertery) pozwolą na wypełnienie większej części kadru Słońcem.
Co ważne, obiektyw (zarówno lustrzanki, jak i kompaktu) nie musi być ani świetnej jakości, ani jasny, bo problemem, z którym trzeba się zmierzyć, jest nadmiar światła. Aby zatem zdjęcia nie prześwietlić, musimy skorzystać z elementu, które mocno zredukuje ilość światła docierającego do matrycy.
10.06.2021 Zaćmienie Słońca w Szczecinie Fot. Cezary Aszkiełowicz / Agencja Wyborcza.pl
Najlepszym rozwiązaniem są folie słoneczne (folia Baader), które przepuszczają tylko minimalną ilość światła (np. folia ND 5 przepuszcza 0,001 proc. światła). Tych samych folii używa się również do obserwacji zaćmień Słońca i można kupić je za kilka złotych np. w sklepach astronomicznych lub w internecie. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na bardzo dokładne przykrycie folią obiektywu aparatu. Jeśli jednak takiej folii nie mamy, możemy posiłkować się filtrami blokującymi nadmiar światła lub chociażby filtrem polaryzacyjnym.
Przed zrobieniem zdjęcia najlepiej unieruchomić go przy pomocy statywu (ze względu na pozorną wędrówkę Słońca po niebie, trzeba będzie korygować jego ustawienie), a kadrowanie przeprowadzić przy pomocy wyświetlacza.
Ekspozycję najlepiej będzie z kolei ustawić w sposób manualny. Jak to zrobić? Czułość matrycy wystarczy zmienić na wartość minimalną, przysłonę możemy przymknąć do skrajnych wartości (np. f/22), a jasność Słońca na zdjęciu wyregulujemy już przy pomocy czasu naświetlania. O ile skorzystaliśmy z folii słonecznej lub filtra, to powinno wystarczyć, aby zdjęcia nie prześwietlić. O ile to możliwe, warto również ustawić ręcznie ostrość na fotografii.
10.06.2021 Zaćmienie Słońca w Rosji Fot. Dmitri Lovetsky / AP Photo
Fotografowanie smartfonem
Posiadacze smartfonów również mogą spróbować swoich sił w fotografowaniu zaćmienia Słońca. Zadanie, które przed nimi stoi będzie jednak zdecydowanie trudniejsze. Pierwszy problem to oczywiście uzyskanie odpowiednio dużego przybliżenia. W najlepszej sytuacji będą posiadacze nowych modeli telefonów z dużym zoomem hybrydowym.
Bardzo ważnym elementem również i tu będzie dobranie odpowiedniej ekspozycji. Najlepiej zrobić to korzystając z trybu manualnego (zwany też trybem Pro) i przestawiając poszczególne suwaki (czułość matrycy i czas naświetlania) tak, aby uzyskać optymalny efekt. Oczywiście najlepiej też unieruchomić smartfona na czas fotografowania. Po zrobieniu zdjęcia warto nieco je wykadrować i poprawić ekspozycję lub kolorystykę.
Inną metodą jest rzutowanie obrazu. Kierując odpowiednio zabezpieczoną lornetkę lub teleskop na Słońce, uzyskamy i przykładając płaski przedmiot (np. kawałek kartonu) do okularu, możemy uzyskać rzutowany obraz przysłoniętego przez Księżyc Słońca. W tym przypadku ze zdrobnieniem zdjęcia nie powinno już być żadnego problemu.
10.06.2021 Zaćmienie Słońca w Nowym Jorku Fot. Seth Wenig / AP Photo
Bardziej karkołomną metodą (ale możliwą do zastosowania) jest skorzystanie z drugiego kawałka kartonu (lub np. tuby do transportu plakatów) z wyciętym otworem w środku. Jeśli obraz Słońca po przejściu przez otwór, padnie na płaską powierzchnię, zaćmienie powinniśmy zobaczyć (i sfotografować) bez korzystania z jakiegokolwiek sprzętu.
Na koniec ważna uwaga. Nigdy nie należy patrzyć na Słońce gołym okiem lub (co gorsza) przez jakiekolwiek nieprzygotowane do tego celu urządzenia optyczne. Grozi to poważnym uszkodzeniem lub utratą wzroku. Jeśli nie wiemy, jak obserwować naszą dzienną gwiazdę, lepiej robić to pod okiem doświadczonego obserwatora lub zrezygnować z obserwacji.
Najbliższe zaćmienie Słońca widoczne z Polski już 25 października 2022 roku.
