Jak szacują analitycy PIE, w ciągu ostatnich 10 lat przybyło w Polsce 2412,5 km autostrad i dróg ekspresowych. Zlikwidowano jednak 588 km szlaków kolejowych. Zdaniem Instytutu zmiany te, choć widoczne, nie wpływają na większą dostępność usług przewozowych i nie zmniejszają wykluczenia transportowego niektórych regionów. Analitycy PIE wskazują jednocześnie na związki między transportem, a gospodarką i budżetem domowym.
W 2016 r. branża transportowa zatrudniała w 28 państwach Unii Europejskiej około 11,5 miliona osób, z czego ponad 750 tys. w Polsce. 13 proc. budżetu gospodarstw domowych przeznaczono na wydatki związane z transportem. Gospodarka i transport są ze sobą nierozerwalnie połączone, lecz ich dalszy wzrost nie jest możliwy bez odpowiedniej infrastruktury, która usprawnia produkcję i dystrybucję, a także przeciwdziała wykluczeniu społecznemu
- czytamy w raporcie „Transport inkluzywny – rola polityki transportowej w kształtowaniu zrównoważonego rozwoju kraju”.
Więcej dróg, mniej połączeń kolejowych
Specjaliści podkreślają w raporcie, że w ciągu ostatnich kilkunastu lat inwestycje transportowe skupiały się w największej mierze na infrastrukturze drogowej (wspomniane wcześniej ponad 2400 km nowych dróg). Jednocześnie dynamiczny rozwój gospodarczy spowodował, że obciążenie dróg wzrosło. Analitycy szacują, że liczba tonokilometrów w ostatnich latach zwiększyła się dwukrotnie.
Zdaniem Łukasza Czernickiego, kierownika zespołu strategii PIE, taka sytuacja prowadzi do błędnego koła, w którym ludzie przesiadają się do samochodów osobowych lub przeprowadzają do większych miast.
- W tym samym czasie zlikwidowano jednak aż 588 km szlaków kolejowych, najwięcej na Śląsku (208 km) oraz na Warmii i Mazurach (125 km). Od 2004 r. ubyło aż 40 proc. kursów komunikacji autobusowej poza miastami. Ponad 1/4 wszystkich sołectw w Polsce nie posiada połączeń z miejscowością gminną, pomijając autobusy szkolne - czytamy dalej w raporcie PIE.
Dla osób mniej zamożnych, których nie stać na własne cztery kółka, jedyną nadzieją jest sieć lokalnych połączeń autobusowych. Ich liczba jednak uległa znacznej redukcji w ostatnich kilkunastu latach. Chcąc przeciwdziałać wykluczeniu transportowemu i biorąc pod uwagę potencjalnie niską rentowność lokalnych połączeń autobusowych, koniecznie wydaje się zaangażowanie państwa w poprawę funkcjonowania tego obszaru
- podsumowuje Łukasz Czernicki.
Wg analityków PIE pod względem sieci infrastrukturalnej najsłabiej rozwinięte są województwa Polski Wschodniej - podlaskie, podkarpackie, lubelskie i warmińsko-mazurskie.
„Piątka Kaczyńskiego”
Czy odpowiedzią na te wyzwania będzie punkt "piątki Kaczyńskiego" dotyczący przywrócenia połączeń autobusowych w małych miastach i wsiach? Zobaczymy. Póki co rząd wyjaśnia, że nie planuje odtworzenia państwowego PKS. To gminy i powiaty mają organizować przetargi dla przewoźników. Rząd chce natomiast dofinansowywać kursy na nierentownych liniach i w nierentownych godzinach - 60-80 gr do tzw. wozokilometra.
Jednak planowany początkowo na 800 mln zł budżet tego projektu został ostatnio po raz kolejny okrojony, tym razem do 300 mln zł.
Pocieszeniem może być fakt, że pomysł może zostać wprowadzony w życie dość szybko, bo już podczas posiedzenia Sejmu zaplanowanego na 15 maja odbędą się I i II czytanie rządowego projektu ustawy o finansowaniu odbudowy sieci lokalnych połączeń autobusowych w małych miejscowościach i na wsiach.
Rządowa propozycja może zostać przyjęta w Sejmie 17 maja w porannym bloku głosowań.
