Polskie prawo, działając w ochronie interesów najbliższych zmarłego, zakłada możliwość wypłaty rekompensaty pieniężnej w przypadku nieuwzględnienia rodziny w testamencie. Dotyczy to nie tylko sytuacji, kiedy w ostatniej woli zmarłego pominięci zostali wszyscy jej członkowie, lub tylko kilku z nich, ale także w przypadku, w którym jeszcze przed śmiercią całość majątku, w tym nieruchomości, wartościowe przedmioty, czy pieniądze zostały przekazane komuś innemu jako darowizna.
Komu przysługuje zachowek po śmierci członka rodziny?
Według artykułu 991. Kodeksu cywilnego prawo do zachowku posiadają:
- małżonek spadkodawcy,
- rodzice spadkodawcy,
- zstępni spadkodawcy, którymi są dzieci, wnuki oraz prawnuki, oraz dalsi potomkowie.
Pozbawione możliwości ubiegania się o świadczenie są osoby, które odrzuciły spadek, zostały wydziedziczone przez spadkodawcę, zrzekły się dziedziczenia lub też zostały uznane za niegodne dziedziczenia. W przypadku małżeństw zachowek nie jest należny także w sytuacji, gdy orzeczono separację lub też wtedy, kiedy jeszcze nie doszło do jej sformalizowania, ale sprawa jest w toku.
W jaki sposób można uzyskać zachowek?
O zachowek można ubiegać się dopiero po śmierci spadkodawcy. W tym celu osoby, chcące uzyskać rekompensatę, muszą skierować sprawę do sądu cywilnego. Pozew musi zostać wystosowany w czasie nie dłuższym niż pięć lat od daty ogłoszenia testamentu zmarłego lub otwarcia jego spadku. Złożony pozew musi zostać uzupełniony o odpowiednie dokumenty, w tym przede wszystkim uzasadnienie oraz udokumentowaną wartość spadku wraz z obliczeniem wysokości przysługującego zachowku.
Ile wynosi zachowek po zmarłym członku rodziny?
Wartość zachowku stanowi połowę czystej wartości majątku spadkowego, czyli majątku z wyłączeniem długów. W przypadku osób trwale niezdolnych do pracy oraz małoletnich kwota ta rośnie do 2/3 spadku. W obliczeniach przysługującej rekompensaty finansowej uwzględnia się także wszystkie darowizny zmarłego z ostatnich 10 lat, pod warunkiem że były one przekazywane osobie, która nie została prawnie określona jako osoba upoważniona do dziedziczenia. Do grupy tych osób wliczają się m.in.: przyjaciele, rodzeństwo, czy konkubenci.
