PiS rozwiązuje problem, który sam stworzył. Wiatraki są kluczowe, ale droga daleka

Węgiel odchodzi do lamusa, atom na razie jest na papierze, a energia słoneczna sama nie da rady. To elektrownie wiatrowe będą podstawą transformacji energetycznej. Teraz - wreszcie - rząd zrobił krok w kierunku usunięcia głównej przeszkody przeciwko ich powstawaniu. Przeszkody, którą sam stworzył.

Ministerstwo Klimatu ogłosiło, że jest zgoda co do ustawy, która zmieni tzn. zasadę 10H (nazywaną ustawą antywiatrakową). Do tego, by zmiana - która ma uwolnić inwestycji w farmy wiatrowe - weszła w życie, jeszcze daleko. Ale w poniedziałek Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt zmiany ustawy dot. elektrowni wiatrowych. To pierwszy krok w dobrą stronę.

Trudno o zmianę prawa, która byłaby popierana przez tyle różnych środowisk. Zasada 10H reguluje minimalną odległość, w jakiej wiatraki muszą znajdować się od zabudowań. Od jej wprowadzenia w 2016 roku to 10- krotność samego wiatraka, w więc kilka kilometrów. To, razem z innymi ograniczeniami, wykluczyło 99 proc. powierzchnia Polski z możliwości ich stawiania. "Walka z wiatrakami" była jednym z postulatów PiS przed wyborami w 2015. Obietnicę spełniono i w rozpędzającym się sektorze zaciągnięto hamulec. Liczba nowych inwestycji spadła prawie do zera.

W rządzie od lat mówi się o zmianie prawa i - co najmniej - poluzowaniu tej zasady. Teraz, po latach przerzucania odpowiedzialności na różne osoby i resorty, po kolejnych zapowiedział, wreszcie podjęto konkretne działanie.

Wszyscy chcą odblokowania wiatraków

Zmiany chcą ruchy klimatyczne i ekologiczne (bo energia odnawialna pozwoli odejść od węgla i przestać emitować gazy cieplarniane), samorządy szukające inwestycji; przemysł, który potrzebuje taniej energii; wytwórcy energii, w tym państwowi giganci energetyczni; branża i inwestorzy, czekający na możliwość rozwoju. Za odejściem od 10H są też niektórzy politycy rządu - ale nie wszyscy.

- Ewidentnie widać, że ta ustawa w obecnym kształcie zablokowała projekty wiatrowe. One są potrzebne, mogłyby świetnie uzupełniać się z energią słoneczną - powiedziała gazeta.pl Katarzyna Szwed-Lipińska, dyrektorka departamentu Źródeł Odnawialnych w Urzędzie Regulacji Energetyki. - Widzimy, jak mało jest teraz projektów. Nie zajmujemy się kwestią społeczną, bo to jest po stronie Ministerstwa Klimatu. Ale liczymy, że resort stanie na wysokości zadania i pochyli się nad tym projektem. Mam nadzieję, że będzie zielone światło - dodała.

- Oczekujemy, że ustawa liberalizująca zasady budowy nowych lądowych farm wiatrowych będzie procedowana jak najszybciej - stwierdziła Anna Meres, koordynatorka kampanii klimatycznych z Greenpeace Polska.

Jak wynika z badania Kantar, niemal 80 proc. badanych uważa, że rząd powinien jak najszybciej zmienić przepisy. Dodatkowo ponad 65 proc. ankietowanych uważa, że zwiększenie produkcji energii wiatrowej powinno być priorytetem rządu w najbliższych miesiącach

 

Wiatrakom dalej sprzeciwiają się ci, którzy walczyli z nimi przed 2015, a także posłowie sprzeciwiają się zielonej transformacji w ogóle - jak ziobrysta Janusz Kowalski.

Teraz zmiana prawa stała się jednym z wymogów Krajowego Planu Odbudowy. I wygląda na to, że to był bodziec, jakiego rząd potrzebował.

 

Co w nowych przepisach?

Treści projektu na razie nie opublikowano, ale jak pisał portal green-news.pl, jego założenia nie zmieniły się znacząco od wcześniejszych prób odblokowania energii wiatrowej. Co do zasady nowelizacja nie znosi zasady 10h. Umożliwia jednak wyjątki - o zgodzie na budowę farmy wiatrowej w mniejszej odległości będą decydować samorządy (nie może to być mniej niż 500 m).

Zezwolenie będzie musiało znajdować się w miejscowy planie zagospodarowania przestrzennego. 

 Przy takim kształcie przepisów wciąż będziemy mieli jedne z bardziej restrykcyjnych zasad dot. wiatraków w Europie. Jednak może to mieć pozytywne strony, w tym korzyści dla lokalnych społeczności. Wcześniej to właśnie sprzeciw mieszkańców był argumentem, jakim posługiwali się przeciwnicy wiatraków w PiS-ie.

- To, że wymagana jest zgoda gminy, zmusi inwestorów do podzielenia się zyskami. Żeby przekonać lokalne władze, będą mogli zaoferować np. tańszą energię, udział w inwestycji - powiedział Marcin Popkiewicz z serwisu naukaoklimacie.pl, autor książek o transformacji energetycznej. Jak dodał, w ten sposób inwestorzy mogą rekompensować ewentualną uciążliwości wiatraków

Przed ustawą jeszcze długa z rządu do Sejmu, głosowania i wreszcie podpis prezydenta Andrzeja Dudy. Wcześniej pojawiały się głosy, że w przypadku braku poparcia niektórych posłów Zjednoczonej Prawicy (jak wspomniany Janusz Kowalski) rząd może chcieć uzyskać poparcie opozycji. To wydaje się możliwe do osiągnięcia, bo opozycja od dawna krytykuje zasadę 10H, a np. Partia Zieloni już jakiś czas temu złożyła własny projekt nowelizacji ustawy. 

- Jako Koalicja Obywatelska na pewno będziemy pracować nad tymi projektami. Liczę na to, że jak w końcu się pojawi ten projekt rządowy, to on zostanie połączony z moim projektem dot. zasady 10H i fotowoltaik - mówiła w maju w Gazeta.pl Małgorzata Tracz z Zielonych.

Na więcej energii z wiatru i tak poczekamy

Nawet jeśli PiS spełni oczekiwania i przyjmie ustawę w szybkim tempie, to i tak potrzeba będzie czasu, aby na podstawie nowych przepisów powstały konkretne inwestycje

Katarzyna Szwed-Lipińska z Urzędu Regulacji Energetyki mówiła, że widać zainteresowanie inwestorów. Jednak od uchwalenia przepisów będzie potrzeba czasu na stworzenie projektów i wykonanie inwestycji. Inwestorzy potrzebują m.in. pozwolenia budowlanego i decyzji o przyłączeniu do sieci.

- W obliczu kryzysu surowcowego i szybujących cen energii przyspieszenie rozwoju OZE i poprawa efektywności energetycznej powinny być najwyższym priorytetem obecnego rządu - powiedziała Anna Meres z Greenpeace.

Jej zdaniem zlikwidowanie 10h to krok w dobrym kierunku, choć "nie rozwiązuje wszystkich palących problemów związanych z uzależnieniem Polski od paliw kopalnych i szybującymi cenami energii". - Już teraz rząd powinien opracować strategię zwiększenia udziału OZE i poprawy efektywności energetycznej w najbliższych latach. Strategia powinna uwzględniać dostępny w Polsce potencjał OZE, aktualne realia ekonomiczne oraz powinna być zgodna z celami klimatycznymi UE - powiedziała.

Polska mogłaby mieć już teraz znacznie więcej energii z wiatru, gdyby nie przepisy wprowadzone przez PiS. Teraz ich zmiana jest ważniejsza niż kiedykolwiek. Jak podkreślają eksperci i branża, mamy technologię, mamy wolę i mamy środki, by tworzyć tanie i niezależne od importu paliw źródła energii. Jedyne czego potrzeba, to polityczna decyzja.