Już we wtorek 25 października będziemy mieli okazję zaobserwować zaćmienie Słońca. Zjawisko będzie świetnie widoczne również z Polski. Najlepiej z północno wschodnich krańców naszego kraju, gdzie Księżyc zakryje do 46 proc. tarczy naszej gwiazdy, ale i w pozostałych częściach Polski będzie można liczyć na niecodzienne widowisko.
Na tegoroczne, tak głębokie zaćmienie Słońca czekaliśmy ponad siedem lat, a przez kilka kolejnych nie nadarzy się podobna, równie dobra okazja. Warto zatem wyjaśnić, w jaki sposób bezpiecznie oglądać to zjawisko, aby obserwacje przyniosły wiele radości, ale były w pełni bezpieczne dla wzroku.
Więcej o nadchodzącym zaćmieniu Słońca pisaliśmy w poniższym artykule:
Dlaczego nie wolno patrzeć bezpośrednio na Słońce? Obrazowe wyjaśnienie
Na sam początek ważna uwaga. Pamiętajmy, aby nigdy nie obserwować zaćmienia Słońca bezpośrednio, nawet gołym okiem. Nasza gwiazda na niebie jest ok. 400 tys. razy jaśniejsza od Księżyca oglądanego w pełni i tym samym zdecydowanie zbyt jasna, aby obserwować ją gołym okiem. Nawet podczas częściowego zaćmienia. Takie próby są po prostu niebezpieczne dla wzroku.
Tym samym obserwacje przez jakiekolwiek niezabezpieczone przyrządy optyczne są jeszcze bardziej niebezpieczne. Nawet średniej wielkości lornetka zbiera kilkadziesiąt razy więcej światła niż ludzkie oko. Ośmiocalowy teleskop zbierze go ponad 800 razy więcej. To dlatego spojrzenie na Słońce przez lornetkę lub teleskop kończy się trwałym uszkodzeniem, lub utratą wzroku.
Przekazywane z pokolenia na pokolenie metody na obserwacje zaćmień - takie jak przydymiona szyba, klisza fotograficzna itp. - też nie są bezpieczne. Takie domowej roboty "filtry" blokują co prawda większość światła widzialnego i dają wrażenie bezpieczeństwa, ale z łatwością przepuszczają promieniowanie dla ludzi niewidoczne - np. ultrafiolet i podczerwień. A to, że nadmiar światła UV jest szkodliwy dla oczu wie chyba każdy.
Jak obserwować zaćmienie Słońca. Z teleskopem lub bez
Odpowiednią ochronę wzroku zapewnią jedynie specjalne filtry przeznaczone właśnie do obserwacji naszej dziennej gwiazdy. Najtańszym i najwygodniejszym sposobem jest zakup okularów do obserwacji, które w miejscu soczewek mają filtr lub folię ND5 blokującą ponad 99 proc. światła. Dostępne są przez internet, ale najbezpieczniej kupić je w jednym ze sklepów astronomicznych, gdzie kosztują od kilku do kilkunastu złotych.
Kwadratowy kawałek folii ND5 o boku 10 cm kosztuje w sklepach najwyżej kilkanaście złotych. Wykonując samodzielnie prostą oprawę z kartonu można wykorzystać ją do szczelnego okrycia obiektywów lornetki czy teleskopu soczewkowego lub tuby teleskopu zwierciadlanego. Pamiętajmy, aby bardzo dokładnie okryć folią całą średnicę obiektywu lub tuby. Lepiej też wcześniej zdemontować szukacz, aby odruchowo przez niego nie zerknąć.
Pamiętajmy jednak, że nie można łączyć obserwacji poprzez okulary do zaćmień i teleskopu lub lornetki. Folia ND5 musi okrywać bowiem obiektywy przyrządu optycznego. Wspomniane okulary nadają się wyłącznie do obserwacji nieuzbrojonym okiem.
Alternatywne sposoby na obserwacje zaćmienia Słońca
Jeśli nie mamy możliwości zakupu okularów do obserwacji Słońca lub folii ND5 pozostają nam do dyspozycji jedynie mniej oczywiste, ale darmowe metody. Posłużyć można się tym, co mamy akurat pod ręką, rzutując obraz Słońca na kartkę papieru lub jasny karton.
Wykorzystać można np. starą lornetkę (lub lunetę), której obiektywy kierujemy w stronę Słońca, a z drugiej strony umieszczany np. kartkę papieru (pamiętajmy ani nie patrzeć bezpośrednio w okular). Na papierze powinien pojawić się obraz zaćmionego Słońca.
Inny sposób to wykonanie bardzo prowizorycznego teleskopu z podłużnego kartonu lub tekturowej tuby (np. do przechowywania plakatów). Z jednej strony wystarczy wydrążyć niewielki otwór, którym wpadnie światło Słońca. Z drugiej pojawi się obraz naszej gwiazdy. Im dłuższa będzie tuba, tym większy obraz zobaczymy. Metrowy kawałek kartonu da tarczkę Słońca o średnicy niespełna centymetra.
Więcej o nadchodzącym zaćmieniu Słońca przeczytasz na Gazeta.pl
