Podatek dochodowy od osób prywatnych - ustawowy obowiazek rozliczany w formie zaliczki

Podatek dochodowy to jedno z podstawowych zobowiązań względem urzędu skarbowego, jakie muszą uiszczać osoby osiągające dochód. Skąd wynika ten obowiązek i kiedy można rozliczyć go w formie zaliczki?

Podatek dochodowy od osób fizycznych to danina bezpośrednia, zatem obciążająca bezpośrednio podatnika. Płacą go osoby fizyczne od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych przychodów.

Podatek dochodowy od osób fizycznych - co to jest?

Obowiązek podatkowy wskazuje na potrzebę odprowadzenia go do stosownego organu podatkowego, choć często dzieje się to za pośrednictwem płatnika, np. pracodawcy, odprowadzającego zaliczki na podatek. Osoby fizyczne zatrudnione m.in. na postawie: umowy o pracę, umów cywilnoprawnych czy takie, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, maja obowiązek płacić podatek dochodowy od osób fizycznych, powszechnie znanym jako PIT - z ang. Personal Income Tax. 

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych - warto znać podmiot, przedmiot i podstawę opodatkowania

Z Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych dowiadujemy się zarówno o podmiocie, jak i przedmiocie opodatkowania. Osoby fizyczne, których miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów - o tym stanowi nieograniczony obowiązek podatkowy w naszym kraju. Osoby fizyczne natomiast, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się osobę, która:

• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym;
• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (tzw. ośrodek interesów życiowych).

Skoro znamy już podmiot opodatkowania, warto dowiedzieć się, co stanowi przedmiot opodatkowania, czyli jakie mogą być źródła podlegające opodatkowaniu PIT (art. 10 ust.1), a mianowicie:

1. Stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
2. Działalność wykonywana osobiście;
3. Pozarolnicza działalność gospodarcza;
4. Działy specjalne produkcji rolnej;
5. Najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
6. Kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż nieruchomości, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawa wieczystego użytkowania gruntów;
7. Odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.
8. Inne źródła.

Nie bez znaczenia jest również podstawa opodatkowania, a tę stanowi dochód, czyli suma dochodów z poszczególnych źródeł przychodów. Dochód ustawodawca definiuje jako dodatnią różnicę między sumą przychodów a kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym.

Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych

Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych to rodzaj przedpłaty podatku dochodowego PIT,  ustalana i uiszczana w ciągu roku podatkowego na podstawie danych finansowych za część roku podatkowego, tj. za miesiąc lub za kwartał. Dlatego też tego rodzaju zaliczki na podatek dochodowy PIT, które regulowane są w ciągu roku podatkowego, mają charakter miesięczny lub kwartalny.

Termin opłacania zaliczek:

• zaliczki miesięczne winno się opłacać do 20. dnia miesiąca następnego (np. zaliczka za luty opłacana do 20 marca), za grudzień - do 20 stycznia roku następnego
• zaliczki kwartalne do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału (np. zaliczka za I kwartał będzie musiała być opłacona do 20 kwietnia), za ostatni kwartał roku do 20 stycznia roku następnego

Warto - przy tej okazji - pamiętać o tym, że obliczanie i przekazywanie zaliczek do fiskusa obywa się dwojako:

1. Samodzielnie przez podatnika (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą; osoby fizyczne uzyskujące przychody z najmu na warunkach ogólnych; osoby fizyczne osiągających dochody z pracy za granicą oraz z innych źródeł przychodów zza granicy, m.in. świadczenia emerytalno-rentowe; podatnicy, którzy osiągają przychody z działalności rolniczej)
2. Za pośrednictwem płatnika (firmy zatrudniające pracowników i zleceniobiorców; ZUS i inne jednostki emerytalno-rentowe wypłacające świadczenia osobom uprawnionym; pozostałe podmioty takie jak: osoby prawne i ich jednostki organizacyjne wypłacające renty, emerytury, uczelnie, federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze, międzynarodowe instytuty naukowe, wojewódzkie urzędy pracy oraz inne organy zatrudnienia, spółdzielnie, oddziały Agencji Mienia Wojskowego, centra integracji społecznej, a także podmioty przyjmujące na praktykę absolwencką lub staż uczniowski).