Badana przez naukowca gliniana tabliczka - skrywająca się pod numerem Si.427 - została odkryta pod koniec XIX wieku na terenie dzisiejszego środkowego Iraku. Pochodzi sprzed 3700 lat, czyli z okresu starobabilońskiego i od ponad wieku spoczywa w muzeum w Stambule w Turcji.
Do tej pory badacze nie wiedzieli jednak, co oznaczają wzory wyryte na tabliczce. Teraz ujawnił to australijski matematyk z University of New South Wales (UNSW) w Sydney. Praca opublikowana w czwartek w czasopiśmie "Foundations of Science" ujawnia, że jest to najstarszy na świecie przykład stosowania geometrii.
Używali trójek pitagorejskich 1000 lat przed Pitagorasem
Matematyk wyjaśnił, że płytka ta służyła Babilończykom do wyznaczania granic gruntów. Bardzo możliwe, że została wykorzystana przez starożytnego geodetę do zobrazowania fragmentu pola, które miało zostać sprzedane.
Jak ujawnił dr Daniel Mansfield z UNSW, dla matematyków płytka ma znaczenie szczególne. Jej autor wykorzystał bowiem tzw. trójki pitagorejskie do bardzo precyzyjnego wyznaczenia kątów prostych. A - jak podkreślają badacze - miało to miejsce aż 1000 lat przed narodzinami Pitagorasa.
Trójki pitagorejskie to trzy liczby (a, b, c), które spełniają równanie Pitagorasa, w którym suma kwadratów dwóch liczb jest równa kwadratowi trzeciej liczby. Taką zależność spełniają wartości odpowiadające długościom boków trójkąta prostokątnego, który pozwala z kolei na wyznaczenie kąta prostego. Nazwa trójek pitagorejskich wywodzi się z Twierdzenia Pitagorasa.
To jedyny znany przykład dokumentu katastralnego z okresu OB, czyli planu używanego przez geodetów do wyznaczania granic lądowych. W tym przypadku informuje nas o prawnych i geometrycznych szczegółach pola, które zostało podzielone po tym, jak część została sprzedana
- powiedział dr Mansfield, główny autor badania.
Odkrycie i analiza tabliczki mają ważne implikacje dla historii matematyki. Płytka powstała ponad tysiąc lat przed narodzinami Pitagorasa
- dodał Mansfield.
Jak przypomina The Guardian, wcześniej Dr Daniel Mansfield i prof. Norman Wildberger zidentyfikowali również inną tabliczkę o numerze Si.322 pochodzącą z podobnego okresu, na której też wykorzystywano trójki pitagorejskie. Do tej pory była uważana za najstarszy dowód na to, że Babilończycy wykorzystywali geometrię w praktyce.
