W biuletynie Głównego Urzędu Statystycznego co miesiąc publikowane są dane dotyczące badań koniunktury - wśród konsumentów, czyli "zwykłych" obywateli oraz przedsiębiorstw. To po prostu opinie, jakie zbiera GUS, dotyczące sytuacji gospodarczej i finansowej.
Niespodziewany spadek oczekiwań inflacyjnych
W najnowszym, majowym raporcie, mamy niespodziewany odczyt jednej ze składowych. Wskaźnik zmiany cen konsumpcyjnych, mierzący oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych, spadł i jest na najniżej od dwóch lat. Aktualny jego poziom to 30,2 pkt. - w kwietniu było to 35,1 pkt, a w maju zeszłego roku blisko 50 pkt (49,2). Ostatni raz niższe oczekiwania inflacyjne GUS obserwował w maju 2019 roku (28,5 pkt).
To zaskakujące z kilku powodów. Po pierwsze, inflacja jest jednym z tematów gospodarczych wyraźnie zauważanych przez konsumentów. Po drugie, w ostatnich miesiącach, a szczególnie tygodniach, to temat mocno obecny w przestrzeni medialnej i wypowiedziach polityków - zarówno partii rządzącej, jak i ugrupowań opozycyjnych. No i wreszcie ceny rzeczywiście rosną coraz szybciej, w maju inflacja podskoczyła do 4,3 proc., a to wcale nie koniec, i według niektórych ekspertów piątka z przodu to odczyt, który możemy w tym roku okazjonalnie zobaczyć (a już widzą go Węgrzy).
)
Skąd zatem ten odczyt? To tak naprawdę zagadka, ale ekonomiści podają możliwe wyjaśnienie. Według ekspertów Pekao SA, spadek wskaźnika mógł mieć związek z czasem przeprowadzania badania. Był to moment, w którym rząd zaczął otwierać gospodarkę - na powrót pozwolono na działalność wszystkich sklepów w galeriach handlowych, otwarte zostały hotele i zapowiedziane dalsze luzowanie. W takich okolicznościach Polacy mogli przesunąć swoje zmartwienia związane ze wzrostem cen na dalsze miejsce i skupić się na optymizmie związanym z wygaszaniem obostrzeń i nadzieją na - na przykład - "normalne" wakacje.
Formułując inaczej, możemy mieć do czynienia z czymś na kształt 'efektu halo', wskutek którego ogólna poprawa nastrojów gospodarstw domowych przekłada się na bardziej optymistyczne oceny w bardziej szczegółowych kategoriach
- pisze Pekao SA w komentarzu. mBank z kolei wylicza, że oczekiwana inflacja, wynikająca z majowego wskaźnika GUS, jest według konsumentów w okolicach poziomu 2 proc., a nawet lekko niżej - to czarna linia na poniższej grafice:
Oczekiwania inflacyjne a inflacja źródło: mBank
Czujne oko NBP, czyli dlaczego to ważne
Dlaczego tym wskaźnikiem w ogóle powinniśmy się przejmować? Otóż bierze je pod uwagę NBP, którego cel inflacyjny wynosi 2,5 proc. (z możliwymi odchyleniami po 1 punkt procentowy w obie strony). "NBP korzysta z danych GUS nt. oczekiwań inflacyjnych konsumentów uzyskiwanych z badań koniunktury konsumenckiej GUS. Dane te są prezentowane comiesięcznie w Biuletynach Statystycznych GUS" - czytamy na stronie banku.
)
NBP patrzy na te odczyty obok oficjalnych danych o inflacji, oceniając ewentualną konieczność zmiany polityki pieniężnej, w tym decyzji dotyczących wysokości stóp procentowych. Kierunek oczekiwań konsumentów może wpływać na ich działania w życiu gospodarczym (zwiększone zakupy lub oszczędności). Skoro konsumenci inflacji się nie boją, bank może uznać, że oczekiwania inflacyjne są zakotwiczone i nie trzeba rozpoczynać podwyżek stóp już w tym roku. Takie dane też wzmacniają przekaz długoterminowy prezesa NBP - Adam Glapiński powtarza, że jego zdaniem stopy procentowe powinny pozostać bez zmian do końca obecnej kadencji Rady Polityki Pieniężnej, czyli do połowy przyszłego roku.
A poziom stóp wpływa m.in. na koszt kredytów i to, jak zmieniają się raty Polaków spłacających hipoteki w złotych.
Rozjazd z firmami
Dane GUS o koniunkturze pokazują jeszcze jedną ciekawą rozbieżność: oczekiwania inflacyjne konsumentów spadły, podczas gdy wyrażane przez przedsiębiorstwa wzrosły - na poniższym wykresie przygotowanym przez ekonomistów PKO BP widać, że sytuacja jest zupełnie odwrotna niż przed rokiem:
Firmy coraz bardziej boją się wzrostu cen surowców, półproduktów i części składowych swoich wyrobów. Widać to w wielu innych danych. Kwestią czasu pozostaje przerzucenie inflacji producentów na odbiorców i konsumentów. Inflacja producentów rośnie z kilku powodów, ale głównym pozostaje odbicie po koronakryzysie - podobnie jak w przypadki inflacji CPI. Można powiedzieć, że to w pewnym stopniu cena, jaką płacimy za ratowanie gospodarek.
