Komu należy się zachowek? Jak go obliczyć? O tej dacie nie można zapomnieć

Zachowek to udział w spadku przysługujący osobom, które nie zostali wyróżnieni w testamencie. Jego głównym założeniem jest ochrona najbliższych zmarłego. Komu przysługuje?

Zachowek jest formą rekompensaty, a dokładnie - ochroną interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed krzywdzącym rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci. Co to oznacza w praktyce? 

Zachowek. Kto ma do niego prawo?

Zgodnie z art. 991. Kodeksu cywilnego prawo do zachowku przysługuje jedynie zstępnym spadkodawcy, tj. dzieciom, wnukom, prawnukom, małżonkowi spadkodawcy oraz jego rodzicom. Należy się im połowa wartości udziału w spadku. Jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, wówczas ten udział wzrasta do dwóch trzecich wartości udziału spadkowego. Uwaga! Osoby najbliższe, które:

• odrzuciły spadek,
• zostały wydziedziczone przez spadkodawcę,
• zrzekły się dziedziczenia,
• zostały uznane za niegodne dziedziczenia,

nie mają prawa do zachowku. 

Wysokość zachowku. Jak obliczyć?

Obliczenie wysokości zachowku nie jest takie proste. Najlepiej skontaktować się w tej sprawie z prawnikiem. Pomoże on ustalić:

• wysokości udziału, który przysługiwałby (lub przysługuje) w spadku na skutek dziedziczenia ustawowego;
• wysokość zachowku należnego dla danej kategorii osób (przyjęcie odpowiedniego ułamka - 1/2 albo 2/3);
• substrat zachowku, czyli wyliczyć konkretną kwotę będącą podstawą do obliczenia zachowku (w tym celu trzeba określić tzw. czystą wartość spadku oraz doliczyć do niej wartość darowizn, oraz zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę);
• ustalić konkretną kwotę zachowku do zapłaty.

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Przedawnienie zachowku. Ile mamy czasu?

Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Pominięte osoby zwykle nie są w nim wymieniane, dlatego same muszą ustalić, czy zmarły pozostawił rozporządzenia i kogo powołał do dziedziczenia.

Kiedy dana osoba ma prawo do zachowku, musi zwrócić się do spadkobiercy testamentowego - wysłać listem poleconym żądanie wypłaty określonej kwoty z wyznaczeniem terminu zapłaty. W przypadku, w którym spadkobierca zignoruje żądanie, pozostaje sąd. Jeśli jest szansa na polubowne dogadanie się, można zawrzeć ugodę przed notariuszem. Skorzystanie z jego pomocy pozwala sformułować  postanowienia ugody zgodnie z prawem.