Ma kilometr szerokości i stale się powiększa. Syberyjskie "wrota piekła" pokazują wpływ ocieplenia na zmarzlinę

Lokalni mieszkańcy nazywają go "wrotami piekła", dla naukowców to okno w przeszłość - i przyszłość. Krater Batagaika na Syberii poszerza się wraz z topnieniem wiecznej zmarzliny. Na prawie kilometr długości. W tym roku na Syberii panują wyjątkowe upały, co jest zagrożeniem dla tamtejszego ekosystemu.

Krater Batagaika ma około dwóch kilometrów długości, prawie kilometr szerokości, a powstały z jednej strony "klif" do 85 metrów wysokości. Batagaika jest krasem termicznym, czyli formą terenu powstającą przez topnienie wiecznej (czy - jak mówi się coraz częściej - wieloletniej) zmarzliny. 

Syberia. Ogromny krater wciąż się powiększa

Gigantyczny krater w Jakucji jest znany od lat. Naukowcy obserwują go na miejscu i przez zdjęcia satelitarne. BBC podaje, że Batagaika stale się powiększa. Stacja rozmawiała z naukowcami, którzy prowadzą na miejscu badania. Jak mówią, lokalni mieszkańcy nazywają spektakularny krater "wrotami piekieł". Badaczom pozwala on zaś zajrzeć z jednej strony w przeszłość poprzez badanie zawartości zmarzliny, z drugiej zaś w przyszłość poprzez obserwowanie wpływu ocieplenia klimatu na wieloletnią zmarzlinę. 

Odsłonięte 70-80 metrów zmarzliny przy "klifie" krateru pozwala spojrzeć dziesiątki, a nawet setki tysięcy lat wstecz. W ubiegłym roku znaleziono zachowane w lodzie źrebię sprzed ponad 40 tys. lat. Wstępne badania, o których informuje brytyjska stacja, wskazują, że dolne warstwy zmarzliny w kraterze mogą mieć nawet 650 tys. lat. Oznaczałoby to, że jest to najstarsza zbadana zmarzlina w Eurazji i druga najstarsza na świecie. 

 

Groźna oznaka zmian klimatu

Krawędzie krateru przesuwają się o ok. 20-30 metrów rocznie. Odsłonięte i wystawione na działanie warunków atmosferycznych warstwy lodu stopniowo topnieją. Powstająca w ten sposób woda wyparowuje albo spływa, zaś gleba i osady - które lód utrzymywał w miejscu - zapadają się. Nieregularne formy terenu wewnątrz krateru pokazują, że w różnych miejscach stosunek lodu i gleby nie jest taki sam. 

Batagaika powstał w wyniku działań człowieka. Wycinki lasów i wydobywania minerałów odsłoniły grunt na warunki atmosferyczne, a spływająca woda przebiła się przez zmarzlinę i zapoczątkowała krater. 

Teraz stopniowo powiększa się w okresie topnienia. Wraz ze zmianami klimatu na Syberii pojawiają się dłuższe i bardziej intensywne fale upałów. Takie obserwujemy właśnie w tym rok - pobity został m.in. rekord temperatury za kołem podbiegunowym. 

Badanie krateru pokazuje naukowcom wpływ globalnego ocieplenia na wieloletnią zmarzlinę. Ponieważ przekrój zmarzliny sięga nawet setek tysięcy lat, jego zbadanie może pomóc naukowcom zrozumieć, jak reagowała ona na wcześniejsze, naturalne zmiany klimatu. To zaś może dać odpowiedź na pytanie, jakie będą skutki wywołanego przez ludzkość globalnego ocieplenia. 

Naukowcy obawiają się topnienia zmarzliny - i to nie tylko dlatego, że oznacza to niszczenie i utratę ważnego ekosystemu. Topnienie zmarzliny jest uznawane za jeden z punktów krytycznych zmian klimatu. W pokładach lodu uwięzione są gazy cieplarniane, w tym metan - wielokrotnie silniejszy od dwutlenku węgla. Topnienie zmarzliny na wielką skalę oznaczałoby dostanie się gazów do atmosfery, co dodatkowo przyspieszyłoby ocieplenie klimatu.