GREGOR to największy europejski teleskop słoneczny. Ma lustro o średnicy 1,5 metra i znajduje się wysoko (prawie 2400 m) nad poziomem oceanu - na wulkanie Teide na Teneryfie. Wyspa ta jest częścią Wysp Kanaryjskich, które należą do Hiszpanii (co prawda geologicznie Kanary leżą bardziej w Afryce niż w Europie, ale politycznie są uznawane za część Starego Kontynentu).
GREGOR przeszedł gruntowną modernizację
Teleskop powstał już kilka lat temu, a przed kilkunastoma dniami naukowcy i inżynierowie z Leibniz Institute for Solar Physics (KIS) zakończyli jego gruntowną modernizację. Podczas prac całkowicie przeprojektowano optykę teleskopu, poprawiając również elektronikę i mechanikę urządzenia. Celem było podniesienie zdolności tego instrumentu badawczego, tak aby wydobyć ze zdjęć Słońca jak najwięcej detali.
Teleskop GREGOR po modernizacji fot. L. Kleint, KIS
Modernizacja zajęła zaledwie ok. roku, a po przebudowie GREGOR pozwala na wykonanie bardziej szczegółowych zdjęć naszej gwiazdy niż kiedykolwiek wcześniej. Potrafi wyszczególnić elementy o średnicy nawet 50 km, podczas gdy średnica Słońca to aż 1,4 mln km. I to z gigantycznej odległości 150 mln km, bo właśnie tyle dzieli Ziemię i Słońce. To mniej więcej tak, jakby sfotografować igłę położoną na murawie boiska piłkarskiego z odległości ok 1 km - chwalą się naukowcy z KIS.
Nowe zdjęcia Słońca ukazują skomplikowane struktury
Teraz badacze postanowili przetestować świetną zdolność rozdzielczą zmodernizowanego teleskopu. Skierowali go w stronę Słońca i wykonali kilka zdjęć. Efekty tych prac robią ogromne wrażenie. Na jednym ze zdjęć przedstawiono charakterystyczne granule, z których składa się "powierzchnia" naszej gwiazdy.
Zdjęcie Słońca w wysokiej rozdzielczości z teleskopu GREGOR fot. KIS
To komórki konwekcyjne tworzone przez gorącą plazmę - cieplejszą niż średnia temperatura powierzchni gwiazdy. Z powodu różnicy temperatur plazma wydostaje się na powierzchnię Słońca, a następnie ochładza się przesuwając na boki i ostatecznie zapadając się do wnętrza. Granule - choć wydają się niewielkie - w rzeczywistości osiągają do 1400 km średnicy.
Naukowcy z KIS wykonali również serię zdjęć przedstawiających jedną z plam słonecznych. To ciemniejsze obszary fotosfery Słońca, które mają niższą temperaturę (dlatego wydają się czarne) i silniejsze pole magnetyczne od reszty gwiazdy. Połączenie wielu fotografii pozwoliło badaczom pokazać, jak zmienia się otoczenie jednej z plan słonecznych w ciągu kilkudziesięciu minut.
Źródło: www.leibniz-kis.de
Powyższe zdjęcia wykonano w ramach testu w lipcu 2020 roku W przyszłości europejscy naukowcy będą mogli korzystać z możliwości teleskopu GREGOR w ramach swoich programów krajowych oraz programu finansowanego przez Komisję Europejską. Nowe obserwacje wykorzystujące już zmodernizowany teleskop mają rozpocząć się jeszcze w tym miesiącu.
