Dominik Szczepański

Co roku w Polsce znika 46-tysięczne miasto - tyle osób umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczeń powietrza. Z rakotwórczym benzo(a)pirenem mamy największy problem w Europie. Rząd chce podnieść normy jakościowe węgla, którym pali się w domach, ale branża górnicza grozi wypowiedzeniem umowy społecznej.

Gdyby bydło było krajem, zajęłoby trzecie miejsce wśród państw emitujących najwięcej gazów cieplarnianych. Pieniądze z banków rozwoju płyną na preferencyjnych warunkach do międzynarodowych korporacji hodowlanych, którym zarzuca się korupcję, nielegalną wycinkę lasów i łamanie praw człowieka.

Potwierdziły się nasze informacje - Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję Ministra Klimatu i Środowiska i dał zielone światło do budowy stopnia wodnego w Siarzewie. "Ślepy zaułek", "przyrodnicze straty", "nieprzejrzyste decyzje", "kolejny konflikt z Brukselą" - komentują eksperci w komunikacie WWF Polska.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję ministra klimatu i środowiska Michała Kurtyki, który nie zgodził się na powstanie stopnia wodnego na Wiśle w Siarzewie. Czy teraz PiS wymieni go na ministra, który rozpocznie budowę tamy?

Nikt nie sprawdził, ile paliwa znajduje się w kilkudziesięciu wrakach leżących na dnie Morza Bałtyckiego. Jest komisja, która ma się tym zająć, ale od ponad roku nie ustaliła nawet dokładnego podziału kompetencji. Jeden z wraków może złamać się w każdej chwili, a paliwo z niego dotrzeć do polskich plaż.

- Z rozmów z ekspertami jasno wynika, że niedługo życie w Bałtyku może przestać przypominać to, które znamy. Zresztą, już dziś jest zdeformowane i uboższe niż kilkadziesiąt lat temu - mówi Mateusz Waligóra, który przeszedł wzdłuż polskiego wybrzeża.

Sieci widma potrafią łowić ryby ze skutecznością nawet 20 proc. Tylko w polskiej części Morza Bałtyckiego może być ich ponad 800 ton. Jeszcze do niedawna nie było jasne, jak rozwiązać ten problem.

- 5-6 ton bursztynu rocznie zbierają poławiacze, którzy w sezonie jesiennym i zimowym chodzą po plażach z kaszorkiem, czyli specjalną siatką. Co się jednak stanie, jeśli paliwo dostanie się do morza i skazi bursztyn? - zastanawia się Aleksandra Harasiuk z Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników

W naszym morzu zostało ich kilkaset - może 300, może 500 - a ich życie owiane jest tajemnicą. Morświny giną w bałtyckich sieciach, ale od kilkunastu lat rybacy tego nie zgłaszają.

Miasto zniszczone przez tsunami, miasto zasypane przez piasek - to opowieści sprzed wieków, które podczas wędrówki wzdłuż Bałtyku usłyszał Mateusz Waligóra. Ale są też nowe problemy - nasze morze jest przełowione.

Jak to możliwe, że wysyłamy łazika na Marsa, a nie wiemy, co ginie w bałtyckich sieciach? - Sytuacja jest dramatyczna. Przełowienie bałtyckich ryb sankcjonują kolejni ministrowie. Robią to wbrew przepisom wspólnej polityki rybołówstwa i pomijając rady naukowców - mówi Justyna Zajchowska, starsza specjalistka ds. ochrony ekosystemów morskich w WWF Polska.

- Dno Bałtyku to płaska pustynia. Nie ma skał, ani raf. Gdy kiedyś nurkowało się na stojących tam wrakach, pływało się obok ławic dorszy. Dziś jest ich już niewiele. Dorsze znikają na naszych oczach - mówi Marcin Jamkowski, który od ponad 20 lat nurkuje w Bałtyku.

Pierwsze dni wyprawy i pierwsze wnioski - podróżnik Mateusz Waligóra idzie wzdłuż Bałtyku, a jego marsz jest pretekstem do postawienia pytań o przyszłość polskiego morza.

Podróżnik Mateusz Waligóra rozpoczął marsz wzdłuż polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego. Gazeta.pl jest patronem jego wyprawy. Co tydzień będziemy relacjonować jej postępy, a także publikować rozmowy dotyczące przyszłości i przeszłości naszego morza.

- Często nie zastanawiamy się, jakie konsekwencje będą miały nasze decyzje za kilkadziesiąt lat. Tak jest z Bałtykiem, w którego głębinach drzemie dziś tykająca bomba - mówi Mateusz Waligóra, który rozpoczął marsz wzdłuż polskiego wybrzeża.

- Nie trzeba jechać na drugi koniec świata, żeby przeżyć przygodę - mówi Mateusz Waligóra, który pokonał pieszo niemal 1200 km wzdłuż najdłuższej polskiej rzeki. - Martwi mnie wiele rzeczy związanych z przyszłością Wisły: nasza ignorancja, to, że odwróciliśmy się od niej plecami. I o tym będzie książka, którą piszemy z Dominikiem Szczepańskim: o przygodzie i lęku, ale i nadziei, którą często znajdowałem w spotkaniu z drugim człowiekiem - dodaje.

Przestawienie się z dalekich podróży na te lokalne będzie sitem: pandemia oddzieli podróżujących z pasji od tych, którzy zaczęli to robić, bo było modne, tanie, efektowne i łatwe w organizacji - mówi Mateusz Waligóra, który w sobotę ukończy "Szlak Wisły".

W ciągu ostatnich 50 lat na świecie, a przede wszystkim w Europie, dramatycznie spadła populacja ryb wędrownych. W Polsce jedną z przyczyn możemy wskazać palcem - to elektrownia wodna we Włocławku.

Mateusz Waligóra przeszedł już ponad 700 km wzdłuż Wisły. Po drodze spotkał wędkarza, który złowił dwumetrowego suma. A także 98-letnią warszawiankę, która opowiedziała mu niezwykłe historie o najdłuższej polskiej rzece.

- Kaskadyzacja, tor wodny łączący Morze Czarne z Bałtykiem, kanał łączący Wisłę z Bugiem - to absolutne mrzonki. Jeśli ktoś się uprze, to wyda olbrzymie pieniądze, zniszczy środowisko, a korzyści z tego nie będzie - mówi dr Grzegorz Rąkowski, biolog i krajoznawca, ekspert związany z Instytutem Ochrony Środowiska - Państwowym Instytutem Badawczym.